Łódź wiadomości z ostatniej chwili! Najnowsze wydarzenia i historia miasta | MoboBlog

Łódź miasto 18 rzek i mniejszych kanałów wodnych. Poznaj genezę nazwy miasta i historię Łodzi.

Łódź jest stolicą województwa łódzkiego i położona jest w centrum Polski, gdzie krzyżują się najważniejsze szlaki komunikacyjne, w tym autostrady A1 i A2. Pod względem geograficznym czwarte co do liczby ludności miasto jakim jest Łódź, rozwija się na styku Wzniesień Łódzkim oraz Wysoczyzny Łaskiej. W granicach miasta przepływa 18 rzek oraz mniejszych kanałów wodnych. Teoretycznie teren jest nizinny, ale szczególnie w południowej części miasta w dzielnicy Górna łatwo można dostrzec piętrzące się wzniesienia. Różnica wysokości pomiędzy najwyższym a najniższym punktem w Łodzi to aż 120 metrów. Miasto Łódź podzielone jest na pięć dzielnic, trzydzieści sześć osiedli oraz niezależnie pięćdziesiąt sześć okręgów tzw. systemu informacji miejskiej.

Początki Łodzi. Od małej osady rolniczej do dużego miasta przemysłowego w Królestwie Polskim. Początki Łodzi niczym specjalnym nie wyróżniały się na przestrzeni wieków. Powstało ono na rozległych terenach leśnych i mokradłach, zapewne tuż przy niewielkiej rzece. Był to dość charakterystyczny krajobraz średniowiecznej Polski, gdzie w bezludnych puszczach poprzecinanych moczarami i strumieniami z czasem zaczęto się osiedlać w dogodnych miejscach, wdzierając się w dziką gęstwinę. Mimo tego, że ziemia łódzka położona jest w centralnej Polsce, pomiędzy Odrą i Wisłą, a jej sąsiadami są historyczne regiony takie jak Pomorze, Wielkopolska, Śląsk, Małopolska czy Mazowsze, to nigdy łódzkie nie wykształciło w sobie jako takiej nazwy własnej. Śledząc historię Polski można także odnieść wrażenie, że jako taka nie stanowiła nigdy samoistnego bytu. Zarazem to tutaj można zauważyć wpływ kulturowy jej sąsiadów zatem łódzkie jest to region najbardziej uniwersalny w skali kraju. W skali całego kraju istotną rolę we wczesnym średniowieczu i w okresie późniejszym odgrywały rzeki w procesie tworzenia się społeczności. Dlatego pierwsze jednostki plemienne osiadły pierw wzdłuż Odry i Wisły, a dopiero potem przemieszczały się w głąb czyli w rejon centralnej Polski położony pomiędzy nimi. Można pokusić się stwierdzeniem, że łódzkie zostało zaludnione siłą rzeczy już w późniejszym okresie, gdzie naturalne było że obszary te nie mogły pozostać opuszczone.

Legenda głosi, że do miejsca gdzie dzisiaj wyrosła Łódź, dopłynął z trudem niejaki Janusz swą łodzią. Kiedy nie mógł już płynąć dalej, bo dno rzeki było zbyt płytkie, wyszedł na brzeg, wyciągnął swą łódź i pobudował w tym miejscu swoją chatę. I tak z biegiem lat powstały kolejne, gdzie zamieszkali jego potomkowie i kolejni mieszkańcy. Przez kolejne wieki osada się rozrastała, powstał kościół oraz rynek. Na pamiątkę początków osady, niewielką rzeczkę nazwano Łódką - na pamiątkę owego Janusza, który przypłynął w te tereny.

Historycznie pierwsze wzmianki pisane o Łodzi pojawiają się w dokumentach datowanych na 1332 rok. Już w lipcu 1423 roku król Władysław Jagiełło nadał Łodzi przywilej lokacyjny, a dalszy rozwój miasta opierano głównie na rolnictwie. W połowie XVI wieku Łódź liczyła od 650 do 800 mieszkańców. Tak naprawdę dopiero XIX wiek przyniósł prawdziwy rozwój miasta, kiedy przybyli do niego kupcy i rzemieślnicy, na fali rozwoju przemysłowego Królestwa Polskiego. W 1820 roku, za sprawą działań Rajmunda Rembielińskiego, Łódź zaliczono do miast fabrycznych co pozwoliło rozwijać się ośrodkowi miejskiemu w centralnej Polsce praktycznie aż do lat 90. XX wieku - jako największy ośrodek przemysłu tekstylnego w Polsce. W zasadzie sto lat wystarczyło Łodzi, by z małego prowincjalnego miasta przeobraziła się w duży ośrodek miejski. Od wspomnianego 1820 roku do 1880 roku Łódź weszła w fazę bardzo szybkiego rozwoju przemysłu, by liczba mieszkańców wzrosła z 32 tysięcy do przeszło 300 tysięcy mieszkańców pod koniec XIX wieku.

Ulica Piotrkowska w Łodzi ze swoimi woonerfami i zabytkowymi kamienicami

Jeśli chcesz zasmakować prawdziwego życia nocnego w Łodzi to musisz udać się na ulicę Piotrkowską. Jest to jedyne miejsce w Polsce, gdzie większość klubów muzycznych zlokalizowanych jest w jednym miejscu. Kończąc zabawę w jednym, bez przeszkód można przejść do kolejnego lokalu spośród wielu rozsianych wzdłuż tej najważniejszej ulicy w mieście Łodzi. Nie będzie też przesadą jeśli napisze się, że ulica Piotrkowska żyje od rana do nocy, gdyż w ciągu dnia, w ciepłe dni wszystkie lokale gastronomiczne rozstawiają swoje ogródki dla gości, w których odwiedzający mogą ochłodzić się złocistym trunkiem.

Ulica Piotrkowska to dawny trakt komunikacyjny łączący Zgierz z Piotrkowem Trybunalskim, przy którym powstała mała osada wiejska Łódź. Z czasem gdy miasto rozwinęło się w okresie rewolucji przemysłowej, również ulica Piotrkowska od 1821 roku nabrała charakteru głównej ulicy miasta. Wtedy też nadano jej obecny bieg, układ przecznic oraz zaprojektowano plac Wolności (Rynek Nowego Miasta). Z czasem wzdłuż traktu powstały kamienice, przedstawicielstwa firm przemysłowych, swoje rezydencje mieli przemysłowcy a na wolnych parcelach tworzono ogrody.

Za początek ulicy Piotrkowskiej na jej północnym krańcu stanowi Plac Wolności założony na rzucie ośmioboku. Zwany także Nowym Rynkiem ponieważ było to centrum powstającego wtedy Nowego Miasta z inicjatywy Rajmunda Rembielińskiego, na południe od starego miasteczka Łódź. Wokół niego, zgodnie życzeniem inicjatora, powstawały tylko murowane piętrowe kamienice, w tym kościół i ratusz. Późniejsze zmiany w zabudowie zniszczyły początkową harmonię układu kamienic wokół Placu Wolności, który usytuowany był na kulminacji terenu. Na przełomie XIX i XX wieku Rynek Nowego Miasta stanowił główne centrum życia publicznego. W 1930 roku w samym centrum Placu Wolności ustawiono pomnik Tadeusza Kościuszki według projektu autorstwa Mieczysława Szubelskiego. W czasie II wojny światowej pomnik został zniszczony. Na szczęście został on zrekonstruowany wedle oryginału i ponownie ustawiony 22 lipca 1960 roku w tym samym miejscu.

Współcześnie ważnym elementem miejskiego pejzażu w Łodzi są woonerfy czyli zasadzone drzewa wkomponowane w układ architektoniczny ulicy. Odcinki tych dróg są zamknięte całkowicie lub częściowo dla ruchu kołowego i oddane pieszym. Pierwszy taki woonerf powstał na ulicy 6 sierpnia bezpośrednio przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi. Zyskał on tak duże uznanie wśród mieszkańców, że w ostatnim czasie powstały kolejne w innych częściach Łodzi.

Od 1999 roku wzdłuż ulicy Piotrkowskiej ustawiane są rzeźby znanych postaci związanych z Łodzią, wykonane z brązu, które tworzą tzw. Galerię Wielkich Łodzian. Ponadto na odcinku od ulicy 6 sierpnia do Pasażu Rubinsteina znajduje się Aleja Gwiazd - aktorów i reżyserów - na wzór amerykańskiego Hollywood. Pierwszą mosiężną gwiazdę wmurowano w chodnik w 1998 roku dla aktora Andrzeja Seweryna. Tak jak wspomniałem na samym początku, dzisiaj ulica Piotrkowska w Łodzi pełni rolę najważniejszego miejsca rozrywkowo - kulturalnego w mieście. Swoje siedziby na niej lub w pobliżu mają najważniejsze urzędy, duże korporacje oraz sklepy, restauracje i puby. Również na Piotrkowskiej organizowane są różne duże wydarzenia muzyczne jak festyny, marsze czy uroczystości państwowe.

Na sam koniec nie można nie wspomnieć o najciekawszej imprezie cyklicznej odbywającej się w Łodzi czyli festiwalu świateł - Light Move Festival. Light Move Festival to połączenie historycznej tożsamości Łodzi z elementami sztuki wizualnej i multimedialnego przekazu w nowoczesnym wydaniu. Festiwal to ruch i dynamika, światło, projekcja, animacja, sztuka kinetyczna, dźwięk, barwa, rzeźby i instalacje świetlne. W wielu częściach Łodzi, zaczynając od ulicy Piotrkowskiej, na wybranych budynkach prezentowane są iluminacje świetlne wraz z towarzyszącą muzyką. Efekt wart odwiedzenia Łodzi w czasie fesiwalu świateł i zobaczenia jak wtedy prezentują się najważniejsze zabytki i ciekawe zakamarki miasta w godzinach nocnych.

Pałac Izraela Poznańskiego i zarazem Muzeum Miasta Łodzi

Pałac Izraela Kalmanowicza Poznańskiego usytuowany jest u zbiegu ulic Ogrodowej i Zachodniej, w którym obecnie swoją siedzibę ma Muzeum Miasta Łodzi. Początek istnienia pałacu jako takiego sięga 1877 roku, kiedy Izrael Poznański dokupił kilka działek na własność u zbiegu ulic Ogrodowej i Zachodniej. Już wtedy stała na nich dwu kondygnacyjna kamienica zbudowana w 1875 roku dla farbiarza Karola Kroninga oraz nieopodal murowany browar zbudowany przed 1855 rokiem. W 1879 roku dokupił jeszcze nieczynną rzeźnię. W 1888 roku Hilary Majewski przygotował dedykowany projekt na zlecenie Izraela Poznańskiego, który zakładał stworzenie z owych budynków domu mieszkalnego, magazynów, pokoi hotelowych i ogrodu zimowego przy ulicy Zachodniej. W obrysie całość tworzyła literę L z dłuższym bokiem przy ulicy Zachodniej.

W 1889 roku powstało Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Bawełnianych I. K. Poznańskiego i zarazem funkcja tzw. Pałacu Poznańskiego uległa zmianie. Zrezygnowano z części mieszkalnej na rzecz obiektu magazynowo - handlowo - recepcyjnego. Bardzo charakterystyczna elewacja została zaprojektowana przez Majewskiego w stylu renesansu francuskiego. Ponadto pawilony zostały wyartykułowane wysokimi mansardowymi dachami. W kolejnym roku poszerzono i wydłużono kamienicę w kierunku północnym. Od strony ogrodu czyli zachodnio - południowej wykonano skrzydło z ryzalitem, tarasem i dwoma wieżami w stylu renesansowych zamków znad Loary. Zmiany zaszły także we wnętrzu, w którym sutereny zostały przeznaczone na magazyny, parter od strony ulicy Ogrodowej na biura, kasę i gabinet prezesa. Od ulicy Zachodniej pomieszczenia zyskały funkcje handlowe. Natomiast na piętrze w pomieszczeniach urządzono część mieszkalną. W tym okresie nie udało się wykonać ogrodów zimowych ze względu na błędy w projekcie.

W latach 1898 oraz 1901 - 1903 skupiono się na zrealizowaniu zamierzonego ogrodu zimowego, który powstał na fundamentach dawnego browaru murowanego. W ten etap zaangażowani zostali architekci czynnie biorący udział w tworzeniu fabryki Poznańskiego - architekt Dawid Rosenthal i inżynier Jung. Konstrukcja nośna sprowadzona została z zagranicy i miała być w całości oszklona. Jeszcze w 1898 roku przedłużono skrzydło południowe Pałacu Poznańskiego w kierunku zachodnim gdzie powstała sala balowa z kopułą. W latach 1902 - 1905 przeprowadzono kolejną przebudowę Pałacu Poznańskiego, przez co nadano jej wygląd zachowany do czasów współczesnych. Zabudowę można określić jako pałac neobarokowy z analogiami do opery Paryskiej Garniera (1861 - 1875).

Okres I wojny światowej i Rewolucji w Rosji przyniósł dla firmy Poznańskiego straty i doprowadził, że musiał on zacząć wynajmować pomieszczenia w Pałacu dla innych przedsiębiorstw. Doprowadziło to ostatecznie do upadłości Towarzystwa I. K. Poznańskiego ogłoszonego w 1927 roku. Po tym siedzibę w budynku miał Urząd Wojewódzki. Ostatecznie doprowadziło to do wymuszonej adaptacji pomieszczeń we wnętrzu na biura urzędników. W 1933 - 1934 roku zlikwidowano ogród zimowy i przekształcono go w kolejne pomieszczenia biurowe. W czasie II wojny światowej w Pałacu Poznańskiego usadowiły się naczelne władze niemieckie Rejencji Łódzkiej. Tuż po wojnie ponownie w budynku siedzibę znalazł Urząd Wojewódzki jednak tylko do reformy administracyjnej, kiedy został on zlikwidowany. Od 1975 roku w Pałacu Poznańskiego siedzibę ma Muzeum Historii Miasta Łodzi, które z kolejnymi latami pozyskiwało kolejne jego części na własny użytek. Równocześnie trwały pracy remontowe wnętrz i elewacji nadając jej dawny blask świetności, przywracając charakter zabytku turystycznego.

Centrum handlowe Manufaktura w Łodzi czyli dawna fabryka bawełniana Izraela Poznańskiego

Centrum handlowe Manufaktura w Łodzi zostało stworzone w samym sercu dawnej fabryki bawełnianej, którą od 1871 roku rozwijał Izrael Poznański przy ulicy Ogrodowej. Największy jej rozkwit przypadał na czasy Królestwa Polskiego, co pozwoliło stać się największym zakładem w okręgu kalisko - mazowieckim. Po II wojnie światowej manufaktura została upaństwowiona a jej żywot zakończył się z początkiem lat 90. XX wieku, podobnie jak większość państwowych zakładów przemysłowych w Łodzi, które nie były wstanie się odnaleźć w gospodarce wolnorynkowej. W pewnym momencie znalazły się jednak osoby, które widziały dla tego miejsca drugie życie co doprowadziło do rewitalizacji starej fabryki bawełnianej. W 2003 roku tereny po niej przejęła prywatna firma Apsys Polska, a 17 maja 2006 roku otworzono dla mieszkańców nowoczesne centrum handlowe Manufaktura. Dzisiaj odgrywa ona istotną rolę w Łodzi jako miejsce handlowe, turystyczne i rozrywkowe o czym można się przekonać odwiedzając je osobiście.

Na cały kompleks składa się kilka historycznych budynków, które niegdyś tworzyły fabrykę w jej oryginalnej wersji. Początki działalności fabryki związane są kupcem Kalmanem Poznańskim, który produkcję zaczynał w latach 1860 - 1868 z wykorzystaniem działalności chałupniczej. Dopiero po jego śmierci w 1872 roku stery przejął jego syn, Izrael Poznański czyli właściwy twórca wielkoprzemysłowego przedsiębiorstwa w Łodzi. W pierwszej kolejności zaczął on skupywać działki nad rzeką Łódką przy ulicy Ogrodowej. Cały kompleks zamyka się na obszarze prostokąta gdzie od wschodu granicą jest ulica Zachodnia z pałacem Poznańskiego, od zachodu zabytkowym zespołem cmentarzy, od północy z ul. Drewnowską, a od południa z ul. Ogrodową tworząc jej północną pierzeję z monumentalną bramą wjazdową, ogrodzeniem i 6-cio kondygnacyjnym budynkiem przędzalni.

Jako pierwszy budynek na tym terenie, Izrael Poznański wybudował nieco wgłębi tkalnię. W 1877 roku w granicy ulicy Ogrodowej powstała przędzalnia, która jednak spłonęła. Mimo to, rok później w tym samym miejscu wybudowano jeszcze raz przędzalnię zaprojektowaną przez Hilarego Majewskiego. W tym samym roku powstała odlewnia a nieco później powstały dodatkowe zabudowania jak ślusarnia, kuźnia, stolarnia, bielnik i apretury. Jednak te nie zachowały się do czasów współczesnych. Po południowo - zachodniej stronie powstała kotłownia z wysokim kominem. W kolejnych latach - 1887 i 1890 - doszło do pożarów zabudowań ale to przełożyło się na kolejne prace budowlane w kompleksie. W 1887 roku rozpoczęto budowę farbiarni. W 1890 roku rozpoczęto odbudowę po pożarze przędzalni. W tym też roku stworzono budynek straży pożarnej wraz z kantorem technicznym. W zasadzie do końca lat 90. XIX wieku w zespole fabryk bawełnianych Izraela Poznańskiego we wschodniej części stworzono większość zabudowań produkcyjnych. Wszystkie usadowiono rzędami, równolegle do ulicy Ogrodowej zostawiając pomiędzy nimi wąskie przejścia. Projektantem większości budynków był Hilary Majewski, choć nie zachowały się wszystkie dokumenty świadczące o początkach fabryki.

W ciągu kilkudziesięciu lat - od 1872 roku do 1898 roku - wielki przemysłowiec Łodzi, Izrael Poznański stworzył w mieście liczące się przedsiębiorstwo w Królestwie Polskim, które obejmowało cały proces obróbki bawełny od jej sprowadzenia aż po wyrób gotowych materiałów. Pod względem rozmachu wyprzedzały ją jedynie Zakłady Karola Scheiblera. Swój sukces zakłady Poznańskiego zawdzięczają tym, że produkował on tanie tkaniny i sprzedawał w dużych ilościach do Cesarstwa Rosyjskiego. W 1889 roku zakład został przekształcony w Towarzystwo Akcyjne Wyróbów Bawełnianych I. K. Poznańskiego. Rynek załamał się jednak wraz z wybuchem I wojny światowej i tym samym główny rynek zbytu w Rosji. Doprowadziło to do problemów finansowych Poznańskiego co z kolei doprowadziło, że coraz więcej udziałów obejmowali w Towarzystwie Włosi, którzy zainwestowali w fabrykę poprzez udzielane pożyczki z włoskich banków. W okresie II wojny światowej nad fabryką pieczę mieli Niemcy, a po 1945 roku zakłady przeszły na własność Skarbu Państwa, który uruchomił w nich produkcję na nowo. Jeśli chodzi o zabudowę to XX wieku nie uległa ona przeobrażeniom do początku lat 90. zachował się duch przemysłowy tego kompleksu z jego lat świetności.

Współcześnie na miejscu dawnych zakładów bawełnianych prowadzone jest centrum handlowe Manufaktura o funkcjach handlowych i rozrywkowych, z zachowanym układem architektonicznym co sprawia, że jest to także ważne miejsce turystyczne przyciągające tłumy odwiedzających.

Księży Młyn w Łodzi - dawny kompleks fabryczny Karola Scheiblera

Na sam koniec naszej krótkiej wycieczki po Łodzi z najważniejszymi miejscami, warto a nawet trzeba zobaczyć zespół fabryczno - mieszkalny Karola Scheiblera potocznie zwany Księżym Młynem. W 1870 roku rozpoczął on budować tam zespół fabryk włókienniczych i obiektów towarzyszących, które z czasem zaczęły pełnić samowystarczalną rolę. Działały tam, zaczynając od fabryk a kończąc na obiektach użyteczności publicznej jak straż ogniowa, szpital, sklepy a nawet dedykowana bocznica kolejowa. W całości wszystko tworzy spójny kompleks urbanistyczny Księży Młyn, który w 2015 roku został uznany za pomnik historii. Jeszcze wcześniej, bo w 1971 roku zespół Księży Młyn został uznany za zabytek architektury przemysłowej. Dziś ten rejon Łodzi jest magnesem przyciągającym turystów, artystów i fotografów. W niebanalnych przestrzeniach pofabrycznych organizowane są ciekawe wydarzenia kulturalne, festiwale, pokazy mody, a dawne wille i pałace są dziś siedzibą muzeów i szkół wyższych.

Karol Wilhelm Scheibler to postać bardzo istotna dla Łodzi, ze względu na swoje uzdolnienia, zwłaszcza natury technicznej nabyte jeszcze we wczesnej młodości. Urodził się w prowincji Nadreńskiej, w Montjou nieopodal Akwisgranu, 1 września 1820 roku, jako syn tamtejszego fabrykanta sukna. Mając 14 lat zaczął nabierać doświadczenia w fabryce w Venders należącej do jego wuja Guustawa Pastora. Znają angielski i francuski pracował tam jako tłumacz i zarazem pomocnik inżynierów, mechaników i przędzalników, przybyłych z Anglii. Cztery lata później został już samodzielnym dyrektorem przędzalni. W rok potem przeszedł do słynnej przędzalni Johna Cockerilla w Leodyum, co pozwoliło mu odbyć kilka podróży do Anglii, Szkocji i Francji.

W 1842 roku rząd angielski zezwolił na wywóz maszyn z Anglii, co sprawiło że Karol Scheibler przeniósł się do Voslau pod Wiedniem. Po wybuchu zamieszek w tamtej okolicy, w 1848 roku przeniósł się do Królestwa Polskiego. W Ozorkowie został dyrektorem przędzalni po decyzji Hneryka Schlossera. Tam poślubił siostrzenicę Schlossera, Annę Wernerównę.

Po śmierci swojego pracodawcy Henryka Schlossera, przyszły potężny przemysłowiec przesiedlił się do Łodzi z majątkiem wynoszącym 100 000 rubli. Tam od razu otrzymał bezpłatnie dużą przestrzeń gruntów miejskich. Niezwłocznie też założył ogromną fabrykę wyposażoną w 18 000 wrzecion. Jako pierwszy w kraju wprowadził warsztaty mechaniczne, które doprowadziły do swego rodzaju buntu. Po tym jak je opanował, wznowił działalność swojego przedsiębiorstwa i rozszerzył jego działalność.

Zakłady Karola Scheiblera znane dzisiaj jako Księży Młyn, tworzyły swego rodzaju miasteczko w mieście Łodzi. W chwili śmierci Scheiblera 13 kwietnia 1881 roku pracowało u niego około 6 000 robotników. Pobudował on dla nich domy robotnicze, szpital pod wezwaniem św. Anny, aptekę, dwie szkoły dla 200 dzieci robotników. Nazywano go słusznie królem bawełnianym.