Skoki narciarskie Zakopane 2024. Polish Tour skoki narciarskie Wisła - Szczyrk - Zakopane 2024. Puchar świata w skokach narciarskich 2023/2024!
⇯
Marcin Jankowski // mobo.blog
17/09/2023 (11:48) → 17/09/2023 (11:52)Po raz pierwszy w naszym kraju zostanie rozegrany męski turniej zimowy na skoczniach narciarskich w sezonie 2023/2024, obejmujący trzy największe miejscowości Zakopane, Wisłę i Szczyrk. Zaraz po zakończeniu Turnieju Czterech Skoczni w Niemczech i Austrii, Puchar Świata FIS w skokach narciarskich przeniesie się do Polski, aby tutaj mogli konkurować najlepsi skoczkowie narciarscy świata. O samym Zakopanem i Wiśle nie trzeba nikomu opowiadać, ponieważ większość z fanów sportów zimowych dobrze zna te ośrodki turystyczne. Novum będą zawody w samym Szczyrku a zarazem okazja do odkrywania tej miejscowości turystyczno - wypoczynkowej.
Cykl Polish Tour: turniej w skokach narciarskich Wisła - Szczyrk - Zakopane 2024. Program Pucharu Świata FIS w skokach narciarskich w Polsce! Gdzie i kiedy jechać? Jak dojechać na skocznie narciarskie?
W Polsce skoczkowie będą przemieszczać się pomiędzy trzema miejscowościami. Zaczynając od Wisły, następnie pojadą na skocznię narciarską do Szczyrku i turniej zakończą w popularnym Zakopanem.
Program Polish Tour w skokach narciarskich 2023/2024
Skocznia narciarska Wisła
12 stycznia 2024 (piątek) - Polska - Wisła - skocznia HS140
kwalifikacje mężczyzn na dużej skoczni HS140
13 stycznia 2024 (sobota) - Polska - Wisła - skocznia HS140
zawody drużynowe na dużej skoczni HS140
14 stycznia 2024 (niedziela) - Polska - Wisła - skocznia HS140
zawody indywidualne na dużej skoczni HS140
Skocznia narciarska Szczyrk
16 stycznia 2024 (wtorek) - Polska - Szczyrk - skocznia HS104
kwalifikacje mężczyzn na normalnej skoczni HS104
17 stycznia 2024 (środa) - Polska - Szczyrk - skocznia HS104
zawody indywidualne na normalnej skoczni HS104
Skocznia narciarska Zakopane
19 stycznia 2024 (piątek) - Polska - Zakopane - skocznia HS140
kwalifikacje mężczyzn na dużej skoczni HS140
20 stycznia 2024 (sobota) - Polska - Zakopane - skocznia HS140
zawody drużynowe mężczyzn na dużej skoczni HS140
21 stycznia 2024 (niedziela) - Polska - Zakopane - skocznia HS140
zawody indywidualne na dużej skoczni HS140
Puchar Świata FIS w skokach narciarskich w najbliższym sezonie rozpocznie się 25 listopada 2023 roku skokami w Ruce w Finlandii. Natomiast koniec, tradycyjnie odbędzie się w Słowenii 24 marca 2024 roku na na Letalnicy w Planicy. Dla polskich kibiców nowością będzie zapewne konkurs w Szczyrku na kompleksie trzech skoczni narciarskich Skalite im. Beskidzkich Olimpijczyków. Jest on zlokalizowany na północnym stoku szczytu Skalite (864 m n.p.m.), na wysokości 620 m n.p.m. Konkurs w ramach Pucharu Świata odbędzie się na największej z nich o punkcie konstrukcyjnym K95 i rozmiarze HS104. Oprócz tego zawody rozegrane zostaną na skoczniach narciarskich w Wiśle oraz w Zakopanem na Wielkiej Krokwi.
Skocznie narciarskie w Szczyrku na kompleksie sportowym Skalite. Turniej skoków narciarskich w Wiśle - Szczyrku - Zakopanem 2024. Gdzie odbędzie się turniej skoków narciarskich Polish Tour?
Pierwsze zawody sportowe na obiekcie skoczni narciarskich na Skalitem odbyły się 14 lutego 1937 roku, w okresie poprzedzającym jeszcze wybuch II wojny światowej. Organizatorem te wydarzenia w Szczyrku był lokalny klub sportowy WKS Bielsko-Biała. W tamtym czasie skoczkowie oddawali swoje skoki na odległość około 40 metrów, podobnie jak w Zakopanem zaraz po wybudowaniu Wielkiej Krokwi.
Kolejnym etapem w rozwoju kompleksu skoczni narciarskich na Skalite w Szczyrku były już czasy powojenne. Skocznia narciarska została wtedy przebudowana aby gościć zawody 24. Mistrzostw Polski, które odbyły się w 1949 roku. Wtedy skoki oddawano już o długości dochodzących do 70 metrów, co i tak nie jest imponujące w stosunku do czasów współczesnych.
Ponownie nastąpiła przerwa w działalności kompleksu, by po jego modernizacji pierwsze rekordy skoczni zapisał w 1953 roku Antoni Wieczorek. Osiągnął on wynik 63,5 metra, a wynik ten niedługo został poprawiony o 4,5 metra przez Aleksandra Kowalskiego. Obiekt skoczni narciarskich na Skalite w Szczyrku gościł przede wszystkim Puchar Beskidów, w ramach którego sukcesy odnosiło wielu skoczków z całego świata. W latach siedemdziesiątych XX wieku obiekt został przebudowany na wzór skoczni olimpijskiej Holmenkollen, co pozwoliło lądować skoczkom narciarskim na 86 metrze.
Od września 2018 roku obiekt nosi imię Beskidzkich Olimpijczyków. W międzyczasie odbywały się liczne imprezy sportowe na obiekcie, które gościły wielu znanych skoczków narciarskich.
Beskid Śląski i położony na nim Szczyrk oraz Wisła. Ośrodki sportów zimowych.
Beskid Śląski to również dobrze rozwinięty obszar pod względem turystycznym, co przekłada się na duży ruch odwiedzających. Szczególnie północna część Beskidu Śląskiego jest dobrze zalesiona dzięki czemu stworzono w jego granicach kilka rezerwatów przyrody. Szczególnie trzeba zwrócić uwagę na bardzo dobre warunki śniegowe w tej części Polski i na bazie rozwoju sportów zimowych rozwinęły sie takie miejscowości jak Szczyrk czy Wisła.
Do grona zimowych kurortów zimowych w Polsce na pewno trzeba zaliczyć Szczyrk, który położony jest na wysokości 460 - 600 metrów n.p.m. Nad miejscowością góruje Skrzyczne. Na zboczach tej góry znajduje się kompleks wyciągów narciarskich, który może równać się z Zakopanem. Pierwszy wyciąg narciarski na Skrzyczne został zbudowany w 1959 roku, gdzie narciarze mogą korzystać z tras o różnej trudności. Nad miastem, w paśmie Trzech Kopców znajduje się najdłuższa w polskich Beskidach jaskinia, licząca 844 m długości.
Kościół parafialny pw. św. Jakuba Starszego w Szczyrku został zbudowany w latach 1797 - 1800. Później w 1820 roku dobudowano także wieżyczkę na sygnaturkę. W 1814 roku kościół w Szczyrku uzyskał prawo odprawiania nabożeństw Drogi Krzyżowej, co było okazją do umieszczenia wewnątrz 14 obrazów płóciennych przedstawiających Mekę Pańską, namalowanych w stylu barokowym. Do 1845 roku wokół kościoła, podobnie jak w wielu innych miejscowościach, istniał cmentarz grzebalny. Nie był to koniec zmian wewnątrz świątyni. W 1935 roku powiększono ją poprzez przeprucie ścian oddzielających nawę od wieży.
Kościół został zlokalizowany we wschodniej części miasta zwanej Szczyrkiem Dolnym. Dokładnie około 600 metrów od centrum miejscowości. Usytuowany jest on po północnej stronie głównego ciągu komunikacyjnego Szczyrku, przy ulicy Beskidzkiej. Wejście do kościoła św. Jakuba Starszego wykonano z kamiennych schodów. Tak jak wspomniałem wcześniej, kościół usytuowany jest w centralnej części starego cmentarza przykościelnego o owalnym obrysie, który został otoczony ogrodzeniem z drewnianych belek.
W północnej części tereny przykościelnego znajduje się murowany budynek parafialny a przy nim ołtarz letni. Na cmentarzu znajduje się grób Johannesa Strzalkowskiego zmarłego w 1832 roku.
Kościół w Szczyrku został wykonany z drewna, wzniesiony w konstrukcji zrębowej, pomalowany na kolor ciemnobrązowy. Bryła kościoła jest masywnej konstrukcji, kilkuczłonowej bryle złożonej z nawy o kształcie wydłużonego, leżącego prostopadłościanu, zamykającej w korpusie dwukondygnacyjną wieżę.
Kościół w Szczyrku jest jednonawowy z kruchtą poprzedzającą wejście do nawy. Chór muzyczny został wsparty na słupach. Przy prezbiterium znajduje się wejście do zakrystii. Polichromia wielobarwna o motywach roślinnych z licznymi przedstawieniami świętych z około 1935 roku.
Na apsydzie prezbiterium drewniany krucyfiks rokokowy z 1797 roku. Wyposażenie kościoła w Szczyrku w większości pochodzi z późnego baroku, a dokładnie z klasztoru Norbertanów w Nowym Sączu. Ołtarze główny i boczne również są stworzone w okresie późnego baroku. W ołtarzu głównym znajduje się figura św. Piotra i św. Stanisława Kostki. Natomiast w ołtarzach bocznych: figura Chrystusa i św. Jana Nepomucena z pierwszej połowy XVIII wieku. Jeśli chodzi o ambonę jest to ona wykonana z drewna również pochodząca z okresu późnego baroku. Na korpusie mównicy rzeźbione postacie czterech ewangelistów. Pod baldachimem umieszczono z kolei rzeźbę św. Ambrożego z płonącym sercem. Obrazy Drogi Krzyżowej, późnobarokowe, malowane na płótnie. Przed kościołem znajdują się dwie kropielnice kamienne pochodzące z około 1800 roku. Dzwon na wieży datowany jest na 1691 rok.
Wisła jako środkek wypoczynkowy ze skocznią narciarską.
Obok Szczyrku, w paśmie gór Beskid Śląski, położona jest Wisła zajmująca powierzchnię 110 km2 i jest jedną z większych w dolinie rzeki Wisła w paśmie Karpat. Miejscowość ta popularna była już w XIX wieku, a na dobre rozwinęła się w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
Sylwester Marzeń w Zakopanem na Równi Krupowej z Telewizją Publiczną. Czy będzie Sylwester Marzeń 2023/2024?
Dotychczas na Równi Krupowej w Zakopanem rok do roku organizowany był publiczny Sylwester Marzeń, gdzie na otwartą imprezę pod gołym niebem ściągały tłumy gości z całej Polski.
Rówień Krupowa w Zakopanem gdzie organizowana jest prawdopodobnie jedna z większym imprez w Polsce, to pozostałości dawnych łąk i pastwisk, zlokalizowane dzisiaj w centrum miejscowości. Stanowi ona dzisiaj ogólnodostępny park w okresie letnim i zimowym, gdzie podjęto decyzję o zachowaniu unikalnego charakteru Równi Krupowej tzn. odgórnie zakazano budowy w jej obrębie nowych obiektów. Rówień Krupowa rozciąga się w osi północ - południe przez co dość naturalnie łączy sobą zabudowania miejskie z podnóżem najwyższych gór w Polsce, ociekających przepastnym widokiem szczyty Tatr.
Rówień Krupowa swoją nazwę zawdzięcza dawnym właścicielom terenów zielonych - pastwisk i łąk - do których ten obszar należał - rodziny Krupów. Obecnie stanowi przestrzeń parkową z wkomponowanymi alejkami i nasadzeniami drzew lub ich oryginalnymi pozostałościami z zamierzchłych czasów. Z Równi Krupowej, będąc na spacerze, można podziwiać doskonałą panoramę Tatr oraz w drugą stronę naszym oczom ukazuje się widok na Gubałówkę. Obecny stan tych rozległych terenów zielonych, na których organizowane są duże imprezy, jest pozostałością decyzji o zachowaniu jej oryginalnego stanu bez zbytniej ingerencji człowieka wywodzącej się jeszcze z przełomu XIX i XX wieku. To wtedy zauważono ogromny potencjał tego obszaru i postanowiono go chronić.
Pierwsze głosy o stworzeniu parku krajobrazowego na Równi Krupowej zostały wypowiedziane w 1901 roku a ich inicjatorem był lekarz dr Tomasz Janiszewski, który dostrzegł potencjał tych terenów w rozwijającym się ośrodku klimatycznym, zapewne pod kątem przybywających tutaj kuracjuszy. Wraz z nim popierał go w tym kierunku Aleksander Modliński wydawca i właściciel Tygodnika Podhalańskiego. Musiały minąć trzy lata, by Rada gminy podjęła taką decyzję oficjalnie, wyłączając Rówień Krupową z pod zabudowy miejskiej. Wniosek w tej sprawie złożył ówczesny wójt miejscowości dr Andrzej Chramca.
Kilka lat później zrodziła się kolejna koncepcja wykorzystania terenów zielonych na Równi Krupowej niemalże w samym centrum miasta. W 1912 roku Mariusz Zaruski niejako ponowił projekt już wcześniej przedstawiony aby w park krajobrazowy został zaniechany a teren udostępnić dla osób spacerujących, poprzez wytyczenie ścieżek spacerowych z większym wyeksponowaniem Tatr. Przez kolejne lata nie wprowadzono drastycznych zmian w układzie urbanistycznym, jedynie na obrzeżach pastwisk powstały nowe wille.
W okresie dwudziestolecia wojennego na Równi Krupowej powstało kilka obiektów sportowych, stadiony oraz korty tenisowe. Jednak te nie przetrwały próby czasu. Było to miejsce także cyklicznych imprez organizowanych przeważnie latem.
Ostatecznie koncepcje Janiszewskiego i Modlińskiego udało się zrealizować dopiero w 1977 roku. Tereny pastwisk na Równi Krupowej wykupiło Państwo i w ich miejscu utworzono 24-hektarowy park krajobrazowy. Poza Urzędem Miejskim, wybudowano tu jeszcze siedzibę Zakładu Hydrologii i Meteorologii Tatr Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w 1967 roku oraz hotel Helios w 1974 roku.
Noclegi w Zakopanem i na Podhalu. Gdzie znaleźć wolne pokoje czy apartamenty i cieszyć się doskonałym widokiem na Tatry?
Wielu turystów przyjeżdża do Zakopanego aby cieszyć się widokiem na Tatry, wędrować po górach i zwiedzać Zakopane. To także miejsce gdzie można poczuć niepowtarzalny klimat góralskiej kultury ludowej, bardzo charakterystycznej i niepowtarzalnej w skali całego kraju. Jednym z ważnych aspektów turystyczno - wypoczynkowej miejscowości jaką jest Zakopane są oczywiście noclegi, o które trzeba zadbać zwłaszcza zimą w czasie organizowanego tutaj sylwestra czy w trakcie Pucharu Świata FIS w skokach narciarskich.
Jak przystało na ważny ośrodek wypoczynkowy zimą i latem, a w zasadzie o każdej porze roku, w Zakopanem i okolicznych miejscowościach nie brakuje miejsc na nocleg oraz dodatkowych atrakcji rozrywkowo - turystycznych. W okolicy przede wszystkim można wędrować po górach, udać się do aquaparku zbudowanym na bazie ciepłych źródeł czy w końcu pospacerować po mieście ze szczególnie dostępnymi Krupówkami.
Noclegi w Zakopanem i okolicy to wiele obiektów o bardzo różnym standardzie. Od najtańszych noclegów do obiektów w klasie premium z wieloma udogodnieniami dla gości. Co warto wybrać dla siebie i rodziny, która przyjedzie do Zakopanego na urlop wypoczynkowy? W zasadzie decyzja należy do turystów...
Zakopane i Tatry jako ostoja przyrodniczo - krajobrazowych doznań o charakterze alpejskim
Tatry są specyficznym miejscem, gdzie na stosunkowo małej powierzchni mamy możliwość podziwiania wypiętrzeń o charakterze alpejskim. Dlatego nie powinno nikogo dziwić, że już w XVI wieku zaczęto je odkrywać i urządzać nieśmiało pierwsze wejścia na szczyty tatrzańskie. Idąc głosem legendy opowiadanej do dziś, za pierwszą turystkę w Tatrach uważa się Beatę Łaską z Kościelskich, która w 1565 roku miała odbyć przejażdżkę do Zielonego Stawu Kieżmarskiego. Przez kolejne lata pojawiały się słabo udokumentowane wejścia na wyższe szczyty i było tak aż do końca XVIII wieku.
Pierwsze zauroczenie Tatrami na dużą skalę i chęć poznawania lokalnej kultury mieszkańców można zauważyć od początków XIX wieku, kiedy to na Podhale zaczęli zjeżdżać ludzie szeroko pojętej sztuki, artyści oraz patrioci, napawając się pięknem tych zakątków. Powstały wtedy pierwsze przekazy o tym regionie, pisano przewodniki dla turystów zmierzających na Podhale oraz szukano dla nich nowych udogodnień.
Obszar Tatr łącznie zajmuje około 785 km2 z czego jedynie ich nieznaczna część położona jest w Polsce ( 175 km2 ), natomiast reszta po stronie Słowacji. Z języka celtyckiego tertre czyli wzgórze, od którego słowa Tatry przybrały zapewne swoją nazwę, to najwyższe góry w naszym kraju z bardzo charakterystycznym układem, gdzie główna grań rozciąga się na długości 82 km dodatkowo urozmaicona wieloma odgałęzionymi grzbietami i kolejnymi graniami otaczającymi liczne nieregularne doliny. Po polskiej stronie znajdują się najbardziej charakterystyczne panoramy Tatr obejmujące ich niewielką część wchodzących w skład północnych ścian Tatr Zachodnich i Tatr wysokich.
Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach o wysokości 2 655 m n.p.m znajdujący się według oficjalnego podziału w Tatrach Wysokich, jednak już po stronie słowackiej. Z kolei najwyższym szczytem w Polsce są Rysy piętrzące się na wysokość 2499 m n.p.m, przez szczyt których przebiega granica Polski i Słowacji.
Pod względem budowy geologicznej Tatry należy uznać za góry stosunkowe młode, gdzie najstarsze ich części wytworzyły się w głębi skorupy ziemskiej około 300 milionów lat temu a następnie wypiętrzyły w masywie Tatr Wysokich. Po ustąpieniu lodowców około 12 - 10 tysięcy lat temu pojawiała się w Tatrach roślinność charakterystyczna dla tutejszej strefy klimatycznej i w dodatku strefowa, czyli różniąca się w zależności od wysokości na jakiej przebywamy. Ponadto w Tatrach w górnych partiach powyżej lasów zamieszkują zwierzęta, które nie są spotykane w innych częściach kraju: świstak tatrzański, kozica tatrzańska, nornik śnieżny (polnik tatrzański), darniówka tatrzańska, płochacz halny, siwerniak, pomurnik.
Z wysokich gór spływają także do doliny zakopiańskiej licznie potoki, które uchodzą do Cichej Wody a następnie łącząc się z Bystrą Wodą, by w Zakopanem potok zwał się Zakopianką i płynąc dalej ten łączy się z potokiem Poroniec. Z kolei w dalszym biegu potok Zakopianka w miejscowości Poronin przeradza się już w potok Biały Dunajec.
Trzeba pamiętać, że Tatry niosą ze sobą wysoką jakość krajobrazową w skali kraju a nawet Europy, dlatego zostały objęte pełną ochroną w ramach Tatrzańskiego Parku Narodowego w Polsce i Tatransky narodny park w Słowacji. Do głównych zadań TPN należy dbanie o ochronę przyrody i walorów krajobrazowych gór, aby pozostały one niezmienne dla kolejnych pokoleń. Będąc po raz pierwszy w Tatrach musisz wiedzieć, że panują w nim określone zasady a do najważniejszych należy: poruszanie się po wyznaczonych szlakach turystycznych, nie pozostawianie po sobie śmieci oraz nie dokarmianie dzikich zwierząt. Dla zwykłego turysty odwiedzającego Podhale może wiązać się to z pewnymi ograniczeniami ale wszystko to dla dobra Tatr, które przez cały 2022 rok odwiedziło 4 580 015 turystów (ilość sprzedanych biletów wstępu do TPN). Najwięcej wejść zanotowano drogą od Łysej Polany nad Morskie Oko, następnie do Doliny Kościeliskiej i na Kasprowy Wierch.
Prawdziwy rozwój ruchu turystycznego w Tatry i sam rozwój Zakopanego, który przekształcił się z małej wsi na Podhalu do roli miasta turystycznego nastąpił po I wojnie światowej. Zanim jednak Zakopane zyskało miano ważnego ośrodka sportów zimowych i letnich pod Tatrami, to wcześniej Kuźnice pełniły rolę takiej osady, gdzie mieściła się kuźnia i zarazem mały ośrodek gospodarczy w najbliższym otoczeniu gór wciśnięty w dolinę tatrzańską. Zakopane swój urok oraz rangę z czasem zyskało tym, że położone jest niemal u samych stóp Tatr i stanowi najlepsze miejsce do nocowania i rozpoczęcia wszelkich wędrówek w wyższe partie gór. Dlatego już w dwudziestoleciu międzywojennym uzyskało status największego i najładniejszego ośrodka klimatycznego w Polsce u podnóża Tatr. Jest to także najlepsze miejsce do rozpoczęcia uprawiania narciarstwa oraz pieszej turystyki górskiej.
Początki Zakopanego jako osady pasterskiej u podnóża Tatr. Rozwój wsi i przeobrażenie w stację klimatyczną a z czasem w zimową stolicę Polski.
Podobnie jak inne regiony Polski również Podhale przed wiekami pokryte było nieprzebytymi i dzikimi puszczami, które mroczną głębią na długo odstraszały od zakładania wśród nich ludzkich osad. Dopiero jako pierwszy, wojewoda krakowski, Teodor (Cedro) z rodu Gryfitów, wyjednał w 1234 roku zezwolenie książęce na sprowadzenie osadników ze Śląska i fundując przy tym pierwszy w tych stronach kościół w Ludźmierzu.
Dzięki zakonowi Cystersów prowadzonemu obok kościoła, zawdzięcza Nowotarszczyzna początki swej kolonizacji i kultury. Co prawda zakonnicy w niedługim czasie przenieśli swą siedzibę do Szczyrzyca ze względu na ataki zbójników, to jednak ich dzieło osadnictwa prowadzone było nadal i 1252 roku został założony na prawie niemieckim Nowy Targ. Równocześnie z tworzeniem osad będących we władaniu kościelnym, na Podhalu powstają dobra królewskie, do których w XIV wieku należą Szaflary, a z czasem także Nowy Targ który przeszedł z rąk klasztornych we władanie króla. Był to czas gdzie powstawały kolejne osady i wsie zarządzane przez prywatnych właścicieli. Należy tutaj wymienić rodzinę Ratołdów ze Skrzydlnej czy bardzo zasłużony ród Pieniążków, za których powstają wsie Biały Dunajec, Chochołów i najpóźniej Zakopane. Ani dokładna data, ani szczegóły założenia Zakopanego nie są bliżej znane.
Prąd osadniczy kierował się z kierunku Nowego Targu pod Tatry, jednak w okolice samego Zakopanego dotarł on nieco później niż w inne rejony Podhala.
Zanim na dobre rozpoczęło się osadnictwo w rejonach Podhala pierwszymi jego mieszkańcami byli pasterze i myśliwi, którzy zapuszczali się głęboko w doliny u podnóża Tatr. Sądzi się, że pierwsza z takich osad pasterskich w okolicach dzisiejszego Zakopanego mogła powstać już w XIV wieku.
Mówi podanie, że w czasach, kiedy na Podhalu szumiały jeszcze pierwotne bory, pewien osadnik, szukając miejsca pod osiedle, dotarł Ku Tatrom i na jednej z polan pod Gubałówką, powyżej dzisiejszego Gładkiego, na próbę zakopał kilka ziaren zboża. Ponieważ siew pięknie zakiełkował, osadnik zeszedł na dolinę i w okolicy, w której stoi stary kościółek, założył nową osadę, od zakopania wspomnianych ziaren Zakopanem nazwaną. Z powodu moręgowatej odzieży, którą nosił ów pierwszy założyciel osiedla, przezwano go Gąsienicą i od niego to wywodzić się ma — wśród gazdów zakopiańskich szeroko rozgałęziony - ród Gąsieniców. Do dzisiaj jedną z polan na stokach Gubałówki górale nazywają Zakopiskiem. Odmiennie od przekazów ludowych, nazwę Zakopanego wyprowadza prof. J. Czubek od słowa Kopane, oznaczającego miejsce w lesie, wykarczowane na polanę. Osiedle Gąsienicy poza taką polaną musiano nazywać "za Kopanem", co z czasem utrwaliło się w Zakopane.
Pierwszym dokumentem historycznym określającym granice posiadania nowej osady, który odnosi się bezpośrednio do Zakopanego, miał być przywilej osadniczy króla Batorego z 1578 roku, nieznany wprawdzie w oryginale ale wymieniony w przywileju króla Michała Wiśniowieckiego z 1670 roku. Część z historyków podważa jednak jego wiarygodność i uważa, że taki przywilej lokacyjny najprawdopodobniej nie istniał!
W XVII wieku wymieniono w aktach ówczesnych osadników Zakopanego, do których należeli Samuel Gąsiennica, Jan i Sebastyan Topór. Mieszkańcy otrzymali wiele przywilejów i nawet nie musieli odrabiać pańszczyzny. Musieli jedynie płacić pewne podatki jednak były one przekazywane w formie plonów i ewentualnie trzody oraz drzewa rąbanego.
Istotne zmiany przyniósł I rozbiór Polski w 1772 roku, po którym tereny Zakopanego znalazły się pod zaborem austriackim. Początkowo panujący system prawno - administracyjny został pozostawiony bez zmian. W latach 1819 - 1824 dobra nowotarskie były zarządzane przez urzędników cesarskich. Dopiero 24 maja 1824 roku zostały sprzedane rodzinie Homolacsów wraz ze sporą częścią Tatr. Na ten czas przypadł także okres wielu sporów pomiędzy nowymi właścicielami oraz góralami, który wcześniej wolni musieli się podporządkować nowemu zarządcy. Był to także okres, gdzie u podnóża gór rozwijało się mocno hutnictwo z Kuźnicami i Doliną Kościeliską na czele, a objawem tego były wielkie piecie hutnicze.
Do najstarszej części Zakopanego zwanej "Nawsiem" należy zaliczyć okolice ulicy Kościeliskiej a dokładnie kościoła parafialnego pw. św. Matki Boskiej Częstochowskiej (dawniej św. Klemensa) i pobliskiego cmentarza zasłużonych Na Pęksowym Brzysku. Drewniany kościół został zbudowany w 1847 roku po wcześniej wydanym edykcie cesarza Ferdynanda I zezwalającym na utworzenie parafii w Zakopanem. Pierwszym proboszczem nowo utworzonej parafii został ksiądz Józef Stolarczyk. Z kolei cmentarz Na Pęksowym Brzysku został założony w 1850 roku z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Józefa Stolarczyka. Już w 1930 roku został uznany za zabytkowy, gdyż chowane są tam tylko osoby wybitnie zasłużone dla kultury polskiej i Zakopanego.
W 1869 roku Edward Homolacs sprzedał dobra zakopiańskie niemieckiemu bankierowi z Berlina, niejakiemu Ludwikowi baronowi Eichbornowi. Następnie przekazał je swojemu zięciowi Magnusowi Pelzowi, który wprowadził niemiecką politykę rabunkową, objawiającą się znacznym zubożeniem lasów poprzez ich nadmierny wyrąb. Dodatkowo zadłużył on swoje dobra do tego stopnia, że w końcu musiały zostać sprzedane na licytacji sądowej.
Około połowy XIX wieku w Zakopanem zaczęli pojawiać się pierwsi letnicy, których liczba zwiększyła się po tym jak do Chałabówki pociągnięto linię kolejową w 1884 roku. Dodatkowym impulsem do zwiększenia liczby gości pod Tatrami było rozpoczęcie budowy drogi krajowej z Nowego Targu w 1882 roku, a ukończoną ostatecznie w 1887 roku. Do tego czasu Zakopane było cichą i zapadłą wsią górską, w której zbytnio nic się nie działo. Jej znaczenia jedynie nadawały istniejące w Kuźnicach piece hutnicze. Zakopane byłą jedynie połączone z innymi miejscowościami lichymi i zapuszczonymi wyboistymi drogami. W Zakopanem do tego czasu działała licha karczma, brakowało sklepu a pocztę roznoszono pieszo prosto z Nowego Targu. W tym okresie do popularyzacji Zakopanego w dużym stopniu przyczynił się dopiero dobrze znany i znakomity lekarz dr Tytus Chałubiński, który przybył do Zakopanego w 1873 roku i za sprawą którego w 1886 roku miasto otrzymało status stacji klimatycznej.
Dnia 9 maja 1898 roku nabył dobra zakopiańskie hrabia Władysław Zamoyski po wcześniejszej licytacji sądowej, który postawił przed sobą trudne zadanie przywrócenia stanu gospodarki majątku i podnieść jej status. Posiadał on pod swoim zarządem szereg terenów górniczych, które w przyszłości przekształcono w park narodowy. U schyłku swojego życia w 1924 roku zapisał na rzecz narodu cały swój majątek jako fundację pod nazwą "Zakłady Kórnickie".
Bezpośrednie połączenie kolejowe przez Chałabówkę, Zakopane uzyskało dopiero w 1899 roku kiedy to wzniesiono także budynek dworca kolejowego. Wcześniej musiano podróżować z Krakowa do Zakopanego furmanką nawet przez dwa dni co nie było komfortowe nawet w tamtych czasach. Sama budowa dworca była kontynuowana aż do 1901 roku. Obiekt został wzniesiony na terenie ofiarowanym przez hrabiego Zamoyskiego według projektu Henryka Starcka. Inwestycję realizowano poprzez prywatną spółkę, którą zarządzał sam hrabia. W kompleksie dworca kolejowego w Zakopanem kilkukrotnie prowadzono prace budowlane, których efekty pozostały do dzisiaj. Pierwszy raz w latach 1937 - 1939 przed Narciarskimi Mistrzostwami Świata FIS a następnie w latach 70. XX wieku.
31 października 1918 roku władzę w Zakopanem przejęło Wojsko Polskie i utworzono Radę Narodową Rzeczpospolitej Zakopiańskiej ze Stefanem Żeromskim na czele. Po tym czasie do miasta nadal ściągali artyści i ludzie kultury szukając inspiracji w niepowtarzalnym góralskim klimacie.
W 1920 roku zakopiańskie ulice otrzymują oświetlenie elektryczne a po wybudowaniu nowej elektrowni w 1926 roku zostaje ono rozszerzone na całe Zakopane. Zaczęły powstawać licznie sanatoria, pensjonaty i wille w stylu zakopiańskim dla licznie przybywających turystów, na czym skorzystała sama miejscowość ponieważ w 1933 roku nadano jej prawa miejskie. W czasie międzywojnia powstała skocznia narciarska Wielka Krokiew wybudowana w latach 1923 - 1925, którą potem wielokrotnie przebudowywano. Na dobre Zakopane okrzyknięto zimową stolicą Polski w 1936 roku kiedy wybudowano kolej linową na Kasprowy Wierch i dwa lata później tramwaj na Gubałówkę.
Kościół parafialny św. Matki Boskiej Częstochowskiej i cmentarz Na Pęksowym Brzysku z XIX wieku
Jest to najstarszy kościół parafialny w Zakopanem zbudowany jednocześnie w rejonie pierwszego osadnictwa w tej miejscowości. Kiedyś świątynia katolicka pod wezwaniem św. Klemensa obecnie Matki Boskiej Częstochowskiej zlokalizowana jest poniżej ulicy Kościeliskiej, nieopodal skrzyżowania z Krupówkami. Z inicjatywy pierwszego proboszcza urzędującego w parafii powstał także cmentarz zwany Na Pęksowym Brzysku, na którym chowano zasłużone osoby dla kultury polskiej oraz samego Zakopanego. To w okolicach tej części Zakopanego jeszcze w XIX wieku toczyło się życie handlowe, działało od początku kilka sklepów, wybudowano zajazdy dla wozów oraz strażnicę straży pożarnej. Ta część Zakopanego była swoistym centrum miejscowości, gdzie obecnie tą rolę pełnią Krupówki.
Już w pierwszej połowie ubiegłego wieku bo w 1931 roku cmentarz parafialny Na Pęksowym Brzysku został uznany zabytkiem w skali całego kraju. Wśród osób pochowanych na tej nekropolii znalazło się kilka zasłużonych osób dla kraju, miejscowości czy tutejszej parafii. Byli to m. in.: Jan Pęksa, 1878 rok, fundator cmentarza; Tytus Chałubiński, 1889 rok, lekarz; Bronisław Czech, 1944 rok, narciarz; Helena Marusarzówna, 1941 rok, narciarka; Kornel Makuszyński, 1953 rok, pisarz; Władysław Orkan, 1930 rok, pisarz; Sabała Krzeptowski Jan, 1894 rok, gawędziarz ludowy i muzyk; Stanisław Witkiewicz, 1915 rok, malarz i twórca stylu zakopiańskiego; Adam Rzęsa, 1980 rok, rzeźbiarz; Antoni Kenar, 1959 rok, rzeźbiarz. Cmentarz jest miejscem pochówku dla wielu innych wybitnych twórców i osobistości.
Powstanie pierwszego kościoła parafialnego w Zakopanem pw. św. Klemensa nierozerwalnie połączona jest z powstaniem tutejszej parafii. Proces ten został zapoczątkowany 12 sierpnia 1845 roku kiedy to cesarz Ferdynand I wydał specjalny edykt zezwalający na jego budowę. Dwa lata później wybudowano pierwszą świątynię z drewna, gdzie pracami ciesielskimi kierował Sebastian Gąsienica Sobczak. We wnętrzu ustawiono ołtarz a resztę sprzętu liturgicznego zostało ufundowane przez Klementynę Homolacs. Architektura kościoła, obecnie pw. Matki Boskiej Częstochowskiej które zostało zmienione przed II wojną światową, prezentuje dominujący styl ludowy z naleciałościami historycznymi, tym samym zauważalne są naleciałości baroku.
Jest to kościół wzniesiony jako jednonawowy z nieco węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Przy nim po zachodniej stronie świątyni znajduje się zakrystia. W latach 1850 - 1851 wzniesiono dodatkowo wieżę w południowej części. Wejście do kościoła prowadzi przez kruchtę przykrytą obecnie daszkiem półszczytowym.
Dawny kościół parafialny Matki Boskiej Częstochowskiej przy cmentarzu Na Pęksowym Brzysku wzniesiony został na kamiennej podmurówce ze ścianami konstrukcji zrębowej szalowane deskami podobnie jak wieża, zwieńczona baniastym hełmem w stylu barokowym. Kościół pokryty jest dwukalenicowym dachem, w miejscu prezbiterium nieco niższym z sygnaturką. Z kolei wnętrze wykończone jest deskami ustawionymi pionowo z płaskim stropem belkowym.
W 1855 roku zamówiono organy u krakowskiego organmistrza Sapalskiego a w 1864 roku do wyposażenia kościoła dodano szklany pająk, który został sprowadzony z Wiednia.
Oprócz wymienionych elementów wnętrza kościoła pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Zakopanem warto także dodać, że ołtarz główny oraz dwa boczne ołtarze zostały wykonane przez Wojciecha Kułacha Wawrzyńcoka z Gliczarowej. Wszystkie są zbliżone do siebie wyglądem i kompozycją. Figury skrzydlatych aniołków rozstawione zostały na belkowaniu, które podtrzymywane są przez parę gładkich kolumn uwieńczonych jońskimi kapitelami, ustawionych na tle wielouskokowych pilastrów. W centralnym miejscu znajduje się obraz. Oczywiście w ołtarzu głównym umieszczono obraz będący kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Ołtarz główny wieńczy gołębica w glorii. W lewym ołtarzu na obrazie uwieczniono wizerunek św. Stanisława, gdzie elementem wieńczącym jest postać Boga Ojca wyłaniającego się z obłoków. Natomiast w prawym znajduje się wizerunek św. Jacka na obrazie oraz elementem końcowym Oko Opatrzności ujęte wieńcem promieni. Dodatkowym atutem artystycznym kościoła jest wiele zachowanych elementów ludowych jak rzeźby czy obrazy feretronowe anonimowych twórców.
Na końcu Krupówek tuż przy zbiegu z ulicą Kościeliską wybudowano nowy kościół z kamienia ciosanego, który został ukończony w 1895 roku. Z ciekawostek należy wspomnieć, że nowy kościół został wykończony we wnętrzu w stylu góralskim według projektów Stanisława Witkiewicza. Obecnie pod wezwaniem Najświętszej Rodziny i pełni rolę kościoła parafialnego w Zakopanem. Jest on dominującą budowlą najpopularniejszego traktu w Zakopanem, ulicy Krupówki ciągnącej w kierunku Kuźnic.
Sylwester Marzeń w Zakopanem na Równi Krupowej z telewizją publiczną w Polsce. Czy będzie Sylwester Marzeń 2023/2024 w Zakopanem?
Dotychczas na Równi Krupowej w Zakopanem rok do roku organizowany był publiczny Sylwester Marzeń, gdzie na otwartą imprezę pod gołym niebem ściągały tłumy gości z całej Polski.
Rówień Krupowa w Zakopanem gdzie organizowana jest prawdopodobnie jedna z większym imprez w Polsce, to pozostałości dawnych łąk i pastwisk, zlokalizowane dzisiaj w centrum miejscowości. Stanowi ona dzisiaj ogólnodostępny park w okresie letnim i zimowym, gdzie podjęto decyzję o zachowaniu unikalnego charakteru Równi Krupowej tzn. odgórnie zakazano budowy w jej obrębie nowych obiektów. Rówień Krupowa rozciąga się w osi północ - południe przez co dość naturalnie łączy sobą zabudowania miejskie z podnóżem najwyższych gór w Polsce, ociekających przepastnym widokiem szczyty Tatr.
Rówień Krupowa swoją nazwę zawdzięcza dawnym właścicielom terenów zielonych - pastwisk i łąk - do których ten obszar należał - rodziny Krupów. Obecnie stanowi przestrzeń parkową z wkomponowanymi alejkami i nasadzeniami drzew lub ich oryginalnymi pozostałościami z zamierzchłych czasów. Z Równi Krupowej, będąc na spacerze, można podziwiać doskonałą panoramę Tatr oraz w drugą stronę naszym oczom ukazuje się widok na Gubałówkę. Obecny stan tych rozległych terenów zielonych, na których organizowane są duże imprezy, jest pozostałością decyzji o zachowaniu jej oryginalnego stanu bez zbytniej ingerencji człowieka wywodzącej się jeszcze z przełomu XIX i XX wieku. To wtedy zauważono ogromny potencjał tego obszaru i postanowiono go chronić.
Pierwsze głosy o stworzeniu parku krajobrazowego na Równi Krupowej zostały wypowiedziane w 1901 roku a ich inicjatorem był lekarz dr Tomasz Janiszewski, który dostrzegł potencjał tych terenów w rozwijającym się ośrodku klimatycznym, zapewne pod kątem przybywających tutaj kuracjuszy. Wraz z nim popierał go w tym kierunku Aleksander Modliński wydawca i właściciel Tygodnika Podhalańskiego. Musiały minąć trzy lata, by Rada gminy podjęła taką decyzję oficjalnie, wyłączając Rówień Krupową z pod zabudowy miejskiej. Wniosek w tej sprawie złożył ówczesny wójt miejscowości dr Andrzej Chramca.
Kilka lat później zrodziła się kolejna koncepcja wykorzystania terenów zielonych na Równi Krupowej niemalże w samym centrum miasta. W 1912 roku Mariusz Zaruski niejako ponowił projekt już wcześniej przedstawiony aby w pa
rk krajobrazowy został zaniechany a teren udostępnić dla osób spacerujących, poprzez wytyczenie ścieżek spacerowych z większym wyeksponowaniem Tatr. Przez kolejne lata nie wprowadzono drastycznych zmian w układzie urbanistycznym, jedynie na obrzeżach pastwisk powstały nowe wille.
W okresie dwudziestolecia wojennego na Równi Krupowej powstało kilka obiektów sportowych, stadiony oraz korty tenisowe. Jednak te nie przetrwały próby czasu. Było to miejsce także cyklicznych imprez organizowanych przeważnie latem.
Ostatecznie koncepcje Janiszewskiego i Modlińskiego udało się zrealizować dopiero w 1977 roku. Tereny pastwisk na Równi Krupowej wykupiło Państwo i w ich miejscu utworzono 24-hektarowy park krajobrazowy. Poza Urzędem Miejskim, wybudowano tu jeszcze siedzibę Zakładu Hydrologii i Meteorologii Tatr Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w 1967 roku oraz hotel Helios w 1974 roku.
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Zakopanem. Bezinteresownie na ratunek turystom w górach.
Wraz z rozwojem koleji w Polsce i doprowadzeniem połączenia do Krakowa i dalej na Podhale, ruch turystyczny w samym Zakopanem zaczął gwałtownie rosnąć. To natomiast pociągnęło za sobą pojawienie się mniej doświadczonym turystów, którzy organizowali liczne wycieczki w góry. Wiele takich eskapad zakończyło się tragicznymi wypadkami.
Na samym początku akcje ratunkowe były organizowane na prędce, gdzie grupę ratowników tworzyli nawoływani przewodnicy oraz turyści znajdujący się akurat w okolicy. W praktyce wiązało się to ze stratą czasu na zorganizowanie takiej wyprawy, w szczególności na wyekwipowanie ich w odpowiedni sprzęt oraz nawoływanie na stawienie się na miejscu. Uwagę to przykuło najbardziej zapalczywych turystów tamtych czasów, Mariusza Zaruskiego i Mieczysława Karłowicza.
Dlatego oby dwaj w 1908 roku zaczęli przygotowywać stworzenie organizacji, która będzie niosła pomoc turystom wysoko w górach. Momentem przełomowym była śmierć Mieczysława Karłowicza, który zginął porwany przez lawinę pod Małym Kościelcem. Mariusz Zaruski początkowo został zaalarmowany przez matkę Karłowicza po czym udał się z przewodnikiem górskim Stanisławem Byrcynem na stoki Małego Kościelca. Tam natrafili na ślady nart, które urywały się pod lawiniskiem. Oczekując na pomoc kolejnych osób w nocy z 9 na 10 lutego 1909 roku, które miały przybyć z łopatami aby odkopać zaginionego, postanowił stworzyć Straż Ratunkową. Miałaby być ona gotowa na każdą wyprawę ratunkową od razu po alarmie, przygotowana w odpowiedni sprzęt do działań w górach.
Oficjalną datę założenia Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR) przyjmuje się 29 październik 1909 roku. W tym to właśnie dniu został zatwierdzony statut organizacji przez władze Namiestnicze. Zgodnie z jego założeniami Towarzystwo Ratunkowe składało się z członków podzielonych na cztery grupy. Pierwsze trzy obejmowały osoby wspierające organizację finansowo, a czwarta grupa była właściwą grupą ratowników biorących udział w akcjach ratunkowych w górach.
Zaprzysiężenie pierwszych członków Straży Ratunkowej nastąpiło 11 grudnia 1909 roku, w skład której weszli Mariusz Zaruski jako naczelnik oraz członkowie: Klemens Bachleda, Szymon Tatar młodszy, Jakub Wawrytka Krzeptowski, Jędrzej Marusarz, Jan Peksa, Wojciech Tylka Suleja, Stanisław Byrcyn Gąsienica, Stanisław Zdyb, Józef Lesiecki i Henryk Bednarski.
Od samego początku działalności Straży Ratunkowej członkowie nie otrzymywali wynagrodzenia za swoją pracę i działali ochotniczo. Co prawda regulamin statutowy przewidywał wynagrodzenie kosztów poniesionych przez ratowników w czasie akcji ratunkowej, kiedy byli odrywani na zbyt długi czas od swoich codziennych zajęć. Prawdę mówiąc mimo tego zapisu i tak była to pomoc bezinteresowna i ofiarna ze strony osób biorących czynny udział w Straży Ratunkowej. Działalność w TOPR (Straży Ratunkowej) na samym początku była obłożona bardzo dużym rygorem a wręcz wojskowymi zasadami, wprowadzonymi przez jego naczelnika Mariusza Zaruskiego.
Historię Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego należy podzielić na kilka okresów. Pierwszy okres to czas od założenia aż do 1926 roku kiedy naczelnikiem był Mariusz Zaruski. Od 1926 roku do 1939 roku naczelnikiem był Józef Oppenheim. Następnie wydziela się czasy okupacji od 1939 roku do 1945 roku w historii TOPR. Kolejny okres to czasy powojenne i współczesne nam.
W początkowym okresie funkcjonowania Straży Ratunkowej w jej skład wchodziła mała grupa ratowników nie przekraczającej liczby dwudziestu, którzy na codzień byli głównie przewodnikami. Ponadto tylko kilkunastu z nich pełniło aktywnie dyżury w samym Zakopanem. Liczba osób czynnie biorących udział w akcjach ratunkowych w tym okresie nie ulegała większym zmianom, a pojawiające się nowe osoby przeważnie zastępowały tych, których utracono. Trzeba pamiętać, że był to czas wielkiej wojny światowej to też na miejscu nie było zbyt wielu turystów.
Oprócz dobrego zespołu osób, w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym ważną rolę odgrywał także sprzęt ratowniczy, którego nie brakowało. Od samego początku Straż Ratunkową wyposażono w liny, haki, czekany, raki, młotki, lornetki, wiatrówki, apteczki podręczne, nosze, "bambusy" do znoszenia zwłok, tobogany, sondy lawinowe, łopaty a także trąbki, gwizdki i chorągiewki sygnalizacyjne. W czasie akcji ratunkowej w górach, ratownicy TOPR zakładali na lewą rękę opaskę z godłem czyli niebieski krzyż na białym owalnym polu.
Pierwsze zasady Mariusza Zaruskiego w Pogotowiu Ratunkowym, które obfitowały w wiele zasad musztry wojskowej zostały z czasem zniesione, gdy nabrano większego doświadczenia w działaniach ratowniczych. Wynikało to także z faktu, że wiele z nich okazało się niepraktycznych w czasie górskich wypraw. Z czasem wprowadzono sieć alarmową, na którą składali się gońcy oraz nabyto furmankę do przewożenia ratowników i poszkodowanych.
W pierwszych latach po założeniu Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego większość akcji odbywała się latem i jesienią, kiedy było najwięcej turystów w górach. Wtedy też turystyka zimowa i narciarstwo nie było jeszcze tak popularne. W przeciwieństwie do samej organizacji ratunkowej, gdyż informacje o wszystkich akcjach w Tatrach były śledzone z dużą starannością w wielu rejonach kraju. Dlatego też nie brakowało licznych darczyńców, którzy sponsorowali działalność TOPR. Ponadto na rzecz organizacji wpłaty robili także osoby ratowane czy ich rodziny, aby pokryć ewentualne koszty wyprawy ratunkowej.
Wielka Krokiew skocznia narciarska u stóp Giewontu w Zakopanem. Najpopularniejsza arena sportów zimowych w Zakopanem.
W 1923 roku rozpoczęto budowę skoczni narciarskiej Wielka Krokiew w Zakopanem, której intencją twórcy było przyciągnięcie do miejscowości nowych turystów za sprawą kolejnej atrakcji.
Skocznia narciarska położona jest na południowych skokach Krokwi. Po jej prawej stronie wybudowano w 1938 roku, w związku z Mistrzostwami Świata FIS 1939, początkowo jedną mniejszą skocznię treningową oraz do rozgrywania zawodów w kombinacji norweskiej (tzw. mała), a pod koniec lat 50. XX wieku, w związku z kolejnymi zawodami FIS 1962, kompleks skoczni średniej i malutkiej. Popularnie zwana Wielka Krokiew jest jedną z największych skoczni naturalnych na świecie i wraz z rozbiegiem i wybiegiem miała długość około 350 metrów.
Na szczycie znajduje się pomieszczenie dla skoczków, rozbieg prowadzony wykutym w skale żlebem, zeskok i wybieg wyprofilowane w gruncie.
W 1922 roku Juliusz Zborowski wysunął propozycję stworzenia w Zakopanem ośrodka sportowego, jako atrakcji przyciągającej turystów. Na bazie tej koncepcji szczegółowe plany opracował Karol Stryjeński. W 1923 roku z inicjatywy Stryjeńskiego założono Towarzystwo Park Sportowy, który zajął się budową skoczni narciarskiej na Wielkiej Krokwi na terenie przekazanym przez Fundację Kurnickiej. Plany skoczni narciarskiej sporządził bezinteresownie szwedzki inż. Sellstroem, a architekturę zaprojektował Stryjeński. Budowę ukończono w 1925 roku. Pierwsze skoki odbyły się 22 marca. Stanisław Sieczka uzyskał wówczas 36 metrów.
W 1928 roku skocznia narciarska na Wielkiej Krokwi została przebudowana. Wybudowano trybuny oraz wieżę sędziowską. W dnia 5 - 10 lutego odbyły się Narciarskie Mistrzostwa FIS. 9 lutego odbyły się skoki do biegu złożonego - w złych warunkach i ze skróconego rozbiegu Sigmunt Ruud uzyskał 57 m i 55 m. 10 lutego rozegrano Wielki Konkurs Skoków, także ze skróconego rozbiegu, ale w dobrych warunkach Sigmunt Ruud osiągnął również 57 m i 55 m, a poza konkursem z pełnego rozbiegu 71,5 metra ale z upadkiem.
Ponowna modernizacja miała miejsce w 1938 roku. Dostosowano wówczas profil skoczni do przepisów międzynarodowej Federacji Narciarskiej. Odarniono rozbieg i zeskok. Skocznię narciarską na Wielkiej Krokwi ujęto w ramy stadionu narciarskiego posiadającego dwa domki - loże reprezentacyjne, trybuny główna na 3 tysiące miejsc siedzących, 24 trybuny boczne po obu stronach zeskoku (ok. 800 miejsc siedzących), trybuny dla stojących. Ponadto zbudowano wieżę sędziowską o kilku kondygnacjach. Po drugiej stronie zeskoku zbudowano niższą wieżę - sygnalizacyjną, podające w czasie skoku numer zawodnika i wynik. Na rozbiegu wybudowano domek - schron dla zawodników.
Na stadionie i wieży sygnałowej wykonano też akustyczne izolowane budki dla radiooperatorów i instalację megafonową. Modernizację skoczni narciarskiej na Wielkiej Krokwi i budowę stadionu oraz obiektów architektonicznych wykonano według projektu inż. T. Plate i Wiktora Ostrowskiego. Autorem drewnianej architektury był Stefan Meyer, zakopiański architekt jednocześnie autor m. in. willa Proszałowiczów przy ulicy Chałubińskiego (1932 - 1933) i kolonii wypoczynkowej na Groniku (1935 - 1938). Podobnie jak wspomniane obiekty, loże reprezentowały styl zakopiański i drugi, z silnymi akcentami architektury dekoracyjnej (art deco).
Na potrzeby mistrzostw zbudowano też nową skocznię narciarską, zwaną Małą, zarówno do celów treningowych jak również do rozegrania dwuboju. 11 - 19 lutego odbyły się Narciarskie Mistrzostwa FIS w Zakopanem. Skoki rozegrano w niedzielę 19 lutego. Tryumfował wówczas skoczek niemiecki, Josef Bradl, a Stanisław Marusarz był piąty.
Ponowna gruntowna przebudowa skoczni miała miejsce w 1961 roku, przed mistrzostwami FIS. Według projektu Stanisława Karpiela i Bronisława Stefanika wybudowano - w miejsce starych i drewnianych - nowe trybuny - stalowe i ziemne, wieżę sędziowską oraz budynek obsługi technicznej i prasowej. Z kolei według projektu Jacka Nowakowskiego wyciąg krzesełkowy dla zawodników. Wykonano wówczas także zespół skoczni treningowych - Średnia Krokiew i Maleńka Krokiew. Mistrzostwa Świata FIS odbyły się na przełomie lutego i marca 1962 roku. Na skoczni narciarskiej Wielka Krokiew tryumfował Niemiec Recknalgel, a Tadeusz Łaciak zdobył srebrny medal.
Na kolejną przebudowę - tym razem progu - skocznia czekała osiem lat. Dokonano jej w 1970 roku. Znacznie większa modernizacja skoczni miała miejsce w 2000 roku. Dzięki niej skocznia otrzymała ponownie licencję międzynarodowych władz sportowych. W latach 2000 - 2001 wybudowano też nowoczesną wieżę sędziowską według projektu Stanisława Karpiela i zespołu.
Na skoczni narciarskiej Wielka Krokiew odbywały się skoki w ramach Uniwersjady w 2001 roku. Z końcem 2002 roku wykonano oświetlenie obiektu, umożliwiające rozgrywanie zawodów w godzinach wieczornych. 18 stycznia 2003 roku odbyły się na Wielkiej Krokwi - w ramach Pucharu Świata - pierwszy konkurs skoków przy sztucznym świetle. Podczas zawodów, Sven Hannavald skoczył 140 metrów ustanawiając tym samym rekord skoczni. Lepszy o 4 metry od poprzedniego, należącego do Adama Małysza. W 2005 roku skocznię pokryto igielitem i od tego czasu można skakać na niej także w lecie. W latach 2010 - 2011 wybudowano nowoczesne trybuny i pawilonem według projektu Stanisława Karpiela z zespołem.
Kolejka linowa z Kuźnic na Kasprowy Wierch. Kiedy i jak zbudowano kolejkę w Zakopanem dla turystów?
Pierwsze przymiarki do stworzenia kolejki linowej u podnóża Tatr miały miejsce jeszcze przed I wojną światową. Już wtedy toczyły się zażarte dyskusje w temacie, a nawet udało przygotować się dwa projekty kolejek tatrzańskich. Jedna z nich miała być zbudowana po stronie polskiej by dowozić turystów bezpośrednio na Świnicę, a drugą planowano utworzyć po stronie słowackiej wiodącą na Garłuch. Ostatecznie żadnej z nich nie udało się urzeczywistnić z wielu przyczyn. Dopiero w okresie dwudziestolecia międzywojennego poraz pojawił się mocny impuls ze Słowacji, do stworzenia również w Zakopanem kolejki linowej. U naszych południowych sąsiadów rozpoczęto budowę kolejki z Łomnicy Tatrzańskiej na jeden z najwyższych szczytów - Łomnicę. Równocześnie w polskim środowisku górskim zaczęły pojawiać się liczne głosy, że i Zakopane musi mieć własną atrakcję na miarę zagranicznych ośrodków narciarskich, która przyciągnie kolejnych turystów pod Tatry i ułatwi promocję tutejszego ośrodka klimatycznego.
To właśnie goście przybywający do Zakopanego zwracali uwagę, że brakuje w naszym zimowym ośrodku atrakcji turystycznych na miarę zagranicznych, w tym kolejki górskiej, która ułatwiłaby dostanie się na szczyty Tatr w okresie letnim oraz usprawniłaby uprawianie narciarstwa wysoko górskiego. W efekcie tych pomysłów w projekt budowy takiego urządzenia zaangażowało się ówczesne Ministerstwo Komunikacji. Rozpoczęto prace techniczno - projektowe, w wyniku których powstały dwa pomysły - pierwszy to stworzenie kolejki linowej na Kasprowy Wierch nad doliną Kasprową, a drugi na Czerwone Wierchy z doliny Małej Łąki. Ostatecznie wygrał pierwszy projekt, ponieważ niósł on w praktyce więcej korzyści.
Kasprowy Wierch w okresie zimowym jest najlepszym miejscem z najkorzystniejszymi warunkami terenowo - pogodowymi do uprawiania narciarstwa. Ponadto w lecie na Kasprowy Wierch ściągają tłumy turystów, aby podziwiać piękną panoramę Tatr. Prócz tego w okresie letnim służył i nadal tak jest, że Kasprowy Wierch to punkt wypadowy dla najróżnorodniejszych wycieczek wysokogórskich. Choć Czerwone Wierchy są szczytem wyższym w stosunku do Kasprowego Wierchu, to głównym argumentem odrzucającym tą wersję było to, że aby móc zrealizować ten projekt trzeba było wtedy wybudować długą i kosztowną drogę dojazdową do dolnej stacji startowej w dolinie Małej Łąki.
Zanim jednak przystąpiono do wdrażania pomysłu, w prasie oraz kręgach zaznajomionych z tematem, rozpoczęły się polemiki nad sensem tworzenia kolejki górskiej na jeden z najwyższych szczytów Tatr. Dyskusja miała swoich dwóch aktorów a osią rozmów była oczywiście kwestia ochrony przyrody na Podhalu i w samych Tatrach. Argumentem przeciwnym budowie było oczywiście to, aby uchronić góry przed ingerencją zewnętrzną i pozostawić je naturalnymi, maksymalnie w stanie pierwotnym. Druga strona aktywnie wspierająca budowę kolejki, chciała przede wszystkim nowej atrakcji dla Zakopanego w aspekcie turystyczno - gospodarczym czyli w konsekwencji zwiększenia ruchu turystycznego w regionie. Podobnie jak kiedyś prowadzono dyskusje przy planach budowy kolejki na Świnicę, również i teraz dyskusje nie dały żadnego efektu i ostatecznie obie strony nie doszły do konsensusu.
Projekt tej budowy był zwalczany przez ogromną większość społeczeństwa polskiego, protestowano w setkach artykułów i na licznych wiecach, sprzeciwiała się Państwowa Rada Ochrony Przyrody. Jednakże główny inicjator i propagator budowy Aleksander Bobkowski (...) ze stosunkowo nieliczną grupą popleczników (...) zdołał w rekordowo krótkim czasie przeprowadzić budowę tej kolei, łamiąc przy tym bezkarnie obowiązujące prawo i wstrzymując uchwalenie przygotowanego projektu Tatrzańskiego Parku Narodowego - czytamy w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej.
Inicjatorem budowy kolejki był ówczesny minister komunikacji i zarazem prezes Polskiego Związku Narciarskiego, zapalony narciarz Aleksander Bobkowski. Całościowy koszt budowy opiewał na 3 000 000 ówczesnych złotych, a formalnie odpowiadać miała specjalnie założona spółka celowa "Towarzystwo Kolei Linowej Zakopane - Kasprowy Wierch" powołana do życia aktem z dnia 24 lipca 1935 roku. Przed wojną udziałowcami spółki były: PKP, Stocznia Gdańska, Liga Popierania Turystyki, Orbis i Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa. Po wojnie kolejkę upaństwowiono, utworzono zarządzającą nią firmę Państwowe Koleje Linowe i włączono do struktury PKP.
Wiosną 1934 roku rozpoczęły się pierwsze prace terenowe, w ramach których przygotowano projekt konkretnej trasy dla kolejki linowej prowadzącej z Kuźnic na Kasprowy Wierch. Trzeba pamiętać, że w Tatrach w tym okresie zalegają jeszcze masy śniegu, przez co prace były niebezpieczne jednak musiano je wykonać z bardzo dużą starannością.
Postanowiono, że bieg kolejki będzie się rozpoczynał w Kuźnicach, jednak wymagało to postawienia dodatkowej bazy w środkowym punkcie czyli w okolicach Turni Myślenickich. O wiele więcej trudności miano z poprowadzeniem górnej części trasy z Myślenickich Turni na Kasprowy Wierch. Ostatecznie zdecydowano się, aby trasa na drugim odcinku biegła wzdłuż grani ramienia, pierw po zachodniej stronie a następnie przeszła na wschodnią stronę.
Górny odcinek kolejki linowej na Kasprowy Wierch roztacza daleki widok na Halę Goryczkową, Kondratową, Czerwone Wierchy i Giewont, co było i nadal jest dużą dla osób podróżujących kolejką. Również niebagatelne są widoki na krajobraz dzikich uroczysk Doliny Kasprowej. Najbliższe skaliste otoczenie wagonika kontrastuje niezmiennie i jest pełne uroku z widokiem na Podhale. Bezpośrednie sąsiedztwo skrzesanych ścian, iglic, przepastnych turni oraz rozległe perspektywy na dalekie Podhale stanowią prawdziwy urok tej kolejki wyróżniający ją z pośród innych podobnych.
Po ustaleniu trasy i sporządzeniu szczegółowego projektu, przy którym główny nacisk położono na opracowanie fundamentów w zależności od technicznego charakteru podłoża, przystąpiono do wykonywania projektu co dla świata technicznego było rzeczą o tyle trudną, że budowę tego rodzaju prowadzono w Polsce po raz pierwszy.
Pierwsze prace ziemne rozpoczęły się już w pierwszych dniach lipca 1935 roku, kiedy to utwardzono drogę leśną prowadzącą z Kuźnic w kierunku Myślenickich Turni, gdzie jednocześnie stworzono bazę materiałową dla całej budowy. Transporty na Kasprowy Wierch i w inne odcinki wysyłano za pomocą specjalnie zainstalowanej pomocniczej kolejki linowej.
Prace budowlane prowadzono jednocześnie na wszystkich odcinkach kolejki linowej na Kasprowy Wierch co pozwoliło do połowy grudnia 1935 roku zasadniczo ukończyć istotne elementy. Równocześnie budowano fundamenty pod budynki, wieże podporowe oraz wznoszono mury. Przy budowie do wiązania materiału wykorzystywano szybko wiążący cement Alka, którego stosowanie umożliwiało prowadzenie robót również przy temperaturach ujemnych.
W celu przyśpieszenia prac, na szczycie Kasprowego Wierchu wybudowano cieplak drewniany, ogrzewany centralnie. Przykryto nim cały przyszły budynek, co pozwoliło nawet przy wielostopniowych mrozach i wichurach prowadzić wszystkie prace związane z budową stacji końcowej na samej górze. Prace przy budowie prowadzono zazwyczaj w porze dziennej, pracując na dwie zmiany. Nie mniej jednak pracowano także dniem i nocą w systemie trzyzmianowym, jednak w tej formie zazwyczaj tylko na górnej stacji kolejki na Kasprowym Wierchu.
Pierwszy wagonik z pasażerami wjechał na szczyt Kasprowego Wierchu w dniu 15 marca 1936 roku. Kolejka ta była pierwszą w Polsce i w całych Tatrach.
Budowa kolejki linowej na Kasprowy Wierch z Kuźnic miała także pozytywny oddźwięk również wśród lokalnych mieszkańców. To dzięki niej pracę znalazło około 500 - 700 mieszkańców Podhala co miało także wpływ na znaczące obniżenie bezrobocia. Ponadto wiedziano, że ta atrakcja turystyczne przełoży się bezpośrednio na większy ruch turystycznych w regionie. To natomiast będzie kolejnym bodźcem do rozwoju infrastruktury takiej jak wodociągi, kanalizacja, elektryfikacja regionu czy nowe obiekty turystyczne.
Całą konstrukcję kolejki linowej na Kasprowy Wierch oparto na często stosowanych rozwiązaniach Bleicherta. Zasadniczy schemat kolejki linowej składał się z dwóch równolegle zawieszonych lin nośnych, zakotwiczonych na górnej stacji, a napiętych na dolnej stacji ciężarami tworzącymi przeciw wagę napinającą. Liny te oparte są w określonych odstępach na wieżach, których na całej trasie od Kuźnic po szczyt Kasprowego Wierchu zbudowano aż 6. Na każdej z lin nośnych kursował jeden wagonik przesuwany za pomocą liny ciągnącej. Ruch ten był zsynchronizowany w ten sposób, że gdy jeden wagonik wjeżdżał do góry to drugi jechał w dół. Linia ciągnąca była przyczepiona do wagonika, biegła do stacji końcowej wokół koła napędzanego przez silnik i przechodziła do drugiego wagonika.
Cała budowa kolejki linowej na Kasprowy Wierch była zmotoryzowana i zmechanizowana. Do transportu materiałów budowlanych z Kuźnic do Myślenickich Turni wybudowano wspomnianą drogę i kupiono specjalnie 4 samochody do transportu niezbędnych materiałów. Wykorzystano także kilka betoniarek elektrycznych, jeden kompresor do przebijania skał, trzy dźwigi do podnoszenia materiałów, 10 lewarów, 6 nitarek i wiele innych pomniejszych maszyn.
Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne na Kasprowym Wierchu w Zakopanem
Na samym szczycie Kasprowego Wierchu znajduje się inna charakterystyczna budowla, ponieważ oprócz górnej stacji kolejki linowej wybudowano tam także Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne. Zostało ono oficjalnie oddane do użytku w 1937 roku czyli rok później niż ruszyły pierwsze wjazdy turystyczne.
Z końcem XIX wieku rozpoczęto w Europie budowę wysokogórskich obserwatoriów meteorologicznych w celu systematycznych pomiarów różnych elementów pogody w celu lepszego poznania klimatu górskiego. W Polskich Tatrach pierwsza tego typu stacja uruchomiona została jeszcze w listopadzie 1913 roku na Hali Gąsienicowej. Należała ona jednak jeszcze do stacji typu dolinnych. Pomysł zbudowania wysokogórskiej stacji meteorologicznej zgłosił w 1934 roku dr inż. Jean Lugeon szwajcarski geofizyk, meteorolog, hydrolog, w latach 1929 - 1935 dyrektor Państwowego Instytutu Meteorologicznego w Warszawie.
Jako miejsce lokalizacji stacji obserwacyjnej zaproponowano Kasprowy Wierch w związku z istniejącymi już planami budowy kolei linowej na szczyt. Projekt budowlany stacji meteorologicznej na Kasprowym Wierchu zaprojektowało małżeństwo projektantów z Politechniki Warszawskiej: Anna Kudeksja i Aleksander Kodelski. Na zlecenie Polskich Kolei Państwowych przygotowali oni wcześniej projekty stacji popularnej dzisiaj kolejki linowej.
Prace budowalne rozpoczęto jesienią 1936 roku, a zakończono w listopadzie 1937 roku. 22 grudnia 1937 roku budynek odebrała komisja powołana przez Jana Blatona kolejnego dyrektora PIM. Systematyczne obserwacje meteorologiczne w stacji rozpoczęto od 1 stycznia 1938 roku. Oficjalne otwarcie i poświęcenie nowo zbudowanej stacji Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego na Kasprowym Wierchu nastąpiło 22 stycznia 1938 roku.
Obserwatorium mieści się w najwyżej położonym budynku w Polsce, znajdującym się na wysokości 1987 m n.p.m., na szczycie Kasprowego Wierchu. Jest to jedyna tego typu stacja na terenie Polski. Co ciekawe położona jest ona w obrębie gminy Zakopane. Obserwatorium wysokogórskie na Kasprowym Wierchu jest przykładem architektury o cechach modernistycznego 30-lecia XX wieku, reprezentującym nurt architektury organicznej poszukującej właściwej formy architektury dla obiektów wznoszonych w Tatrach. Architektura ta zapoczątkowana m.in. projektem schroniska na Hali Gąsienicowej (1920 - 1925) wyrażać miała jedność materiałową a częściowo formalną architektury i jej otoczenia, z którego wyrastała i w którym miała funkcjonować.
Obiekt Obserwatorium Meteorologicznego na Kasprowym Wierchu zbudowana została z kamienia i cegły. Co ciekawe obiekt został wbudowany w naturalny wierzchołek górski. Obserwatorium zostało wzniesione na prostokątnym planie z nadbudowaną wieżą obserwacyjną i masztem, na którym umieszczone są odpowiednie instrumenty do obserwacji meteorologicznych panujących warunków.
Dla turystów Kasprowy Wierch jest nader doskonałym miejscem na podziwianie Tatr Zachodnich oraz Tatr Wysokich z urzekającymi widokami. To jeden z najpopularniejszych szczytów w porze zimowej oraz letniej.
Droga nad jezioro Morskie Oko w Dolinie Rybiego Potoku. Popularna atrakcja turystyczna w Tatrach Wysokich.
Współcześnie najpopularniejszą górską trasą i zarazem atrakcją turystyczną dla gości na Podhalu jest przede wszystkim wejście nad Morskie Oko drogą z Łysej Polany. Jak pokazują statystyki z tej sposobności poznania Tatr Wysokich skorzystało w 2022 roku przeszło 700 tysięcy turystów. Nie dziwi ten fakt, ponieważ Morskie Oko jest najpiękniejszym i najsłynniejszym jeziorem Tatr położonym na wysokości 1395 m n.p.m. wśród najwyższych szczytów. Leży ono w górnej części Doliny Rybiego Potoku, będącej jednym z odgałęzień Doliny Białki. Tuż nad brzegiem jeziora Morskie Oko w 1907 roku zbudowano schronisko turystyczne noszące imię Stanisława Staszica, tzw. Nowe działające do dnia dzisiejszego.
W tym miejscu warto podać kilka podstawowych informacji odnoszących się do jego wymiarów, aby mieć pewne rozeznanie na tle innych jezior tatrzańskich. Morskie Oko ma powierzchnię 34,93 ha, długość 862 metrów, szerokość 568 metrów, a w najgłębszym miejscu osiąga 50,8 metrów. Są to pomiary WIG wykonane w kwietniu 1934 roku. Nowsze sondowanie przeprowadzone przez Adama Choińskiego określiło głębokość na 51,8 m. Nie zmienia to faktu, że Morskie Oko jest drugim co do wielkości i czwartym pod względem głębokości wśród stawów tatrzańskich. Nadana Morskiemu Oku w czasach dawnych nazwa Rybiego Jeziora wzięła się stąd, że w jego nurtach naturalnie żyły i nadal są pstrągi.
Powstanie nazwy Morskiego Oka tłumaczone jest tym, że jeziora tatrzańskie widoczne z wysokości przedstawiają się jakby oka pawich piór. Przy brzegach posiadają zabarwienie jasno zielone, na głębi zato przechodzą w ton ciemnogranatowy. Jako ciekawostkę należy także traktować to, że patrząc ze znacznej wysokości na leżące w zagłębieniu zwierciadło wody niejako miałoby przedstawiać ludzkie oko. Związanie akurat nazwy Morskie Oko z tym stawem to także pokłosie dawnej legendy, jakoby akurat ten miał być połączony z morzem. Podobno przywiezione dla Stanisława Augusta odłamki belek wyłowione z Morskiego Oka zostały wystawione w zamku królewskich jako szczątki okrętu...
Co ciekawe w XX wieku nad Morskim Okiem działała przystań dla łodzi po północnej stronie jeziora, którymi mogli popływać turyści tam i z powrotem podziwiając przy tym widoki okolicznych szczytów z perspektywy tafli wody. Jeszcze w XIX wieku taka atrakcja była serwowana na tratfach przez flisaków. Jednak już w 1908 roku zakupiono dwie łodzie pełnomorskie - nazwy boczne Świstak i Syrena, czego inicjatorem był Walery Eljasz. Przystań nad Morskim Okiem funkcjonowała do około 1980 roku. Do czasów współczesnych nie wiedziano co stało się z dwoma pierwszymi łodziami wykorzystywanymi przy transporcie turystów. Jednak podczas jednego ze szkoleń sekcji nurkowej Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, udało się w 2015 roku przypadkiem odnaleźć łódź o nazwie Syrena, która leży na dnie jeziora i jak się wydaje zachowana jest w dość dobrym stanie.
Z innych ciekawych historii tego miejsca, które warto przytoczyć to spór graniczny z XIX wieku gdzie główną areną wydarzeń była Dolina Rybiego Potoku. Przez dłuższy czas toczył się spór pomiędzy Węgrami a Galicją o granicę polityczną w okolicy Morskiego Oka. Wyrokiem sądu rozjemczego w Grazu według wyroku z 1902 roku, przyznano stronie polskiej całą Dolinę Rybiego Potoku aż po grań Żabiego.
Nigdy nie gasnący czar zawdzięcza Morskie Oko harmonijnemu połączeniu potęgi gigantycznego otoczenia skalnego, z ukojnym i cichym urokiem głębin wody, w zieleni świerków, limb i kosodrzewin. Najlepszy moment na odwiedziny tej doliny to letni i słoneczny dzień, kiedy doskonale widoczny jest urok tatrzańskiego jeziora. Zaleca się obejść Morskie Oko ścieżką wokół brzegów, aby docenić niewysławione piękno i móc nasycić się zmienną grą barw płynących z jego powierzchni.
Będąc nad Morskim Okiem w kierunku południowo - wschodnim położony jest o 188 metrów wyżej Czarny Staw pod Rysami, który również powinien być obowiązkowym punktem każdej wycieczki udającej się w rejon Morskiego Oka w Tatrach Wysokich. Jezioro mieści się w kotle skalnym i jest otoczone z trzech stron wysokimi nagimi skałami. Z Czarnego Stawu od strony wschodniej wydziera się potok poprzez porosły kosodrzewiną zwał skalny, który następnie spływa do Morskiego Oka. Kiedyś nad Czarnym Stawem u jego wyjścia znajdował się postawiony tutaj żelazny krzyż ufundowany w 1835 roku przez biskupa tynieckiego Grzegorza Ziegiera.
Samorządy na terenie powiatu tatrzańskiego. Sprawdź nazwę gmin oraz urzędów w regionie.
Powiat tatrzański to kilka dobrze znanych turystom gmin wiejskich takich jak Biały Dunajec, Bukowina Tatrzańska, Kościelisko i Poronin oraz miasto Zakopane gdzie mieści się siedziba Starostwa oraz Urząd Miasta. Cały powiat zamieszkuje przeszło 68 000 mieszkańców a jego powierzchnia to blisko 472 km2. Warto dodać, że każda z gmin wchodzących w skład powiatu tatrzańskiego cieszy się bardzo dużą popularnością wśród turystów odwiedzających samo miasto Zakopane oraz organizujących wycieczki w wysokie partie Tatr. W mojej publikacji poznasz także czym różnią się od siebie gminy miejskie oraz gminy wiejskie.
Gmina Biały Dunajec (kod teryt 1217022) zlokalizowana jest w województwie małopolskie w powiat tatrzański. Według oficjalnie przyjętej charakterystyki wskazana jednostka samorządu terytorialnego to gmina wiejska. Pełna nazwa urzędu jednostki samorządu terytorialnego to Urząd Gminy Biały Dunajec. Dkładny adres to Biały Dunajec (kod pocztowy 34-425; poczta Biały Dunajec) przy ulicy ul. Jana Pawła II 312.
Powierzchnia gminy Biały Dunajec to 35,5 km2, a jej ludność to 6 780 osób.
***
Gmina Bukowina Tatrzańska (kod teryt 1217032 zlokalizowana jest w województwie małopolskie w powiat tatrzański. Według oficjalnie przyjętej charakterystyki wskazana jednostka samorządu terytorialnego to gmina wiejska. Pełna nazwa urzędu jednostki samorządu terytorialnego to Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska. Dkładny adres to Bukowina Tatrzańska (kod pocztowy 34-530; poczta Bukowina Tatrzańska) przy ulicy ul. Długa 144.
Powierzchnia gminy Bukowina Tatrzańska to 131,8 km2, a jej ludność to 12 386 osób.
***
Gmina Kościelisko (kod teryt 1217042 zlokalizowana jest w województwie małopolskie w powiat tatrzański. Według oficjalnie przyjętej charakterystyki wskazana jednostka samorządu terytorialnego to gmina wiejska. Pełna nazwa urzędu jednostki samorządu terytorialnego to Urząd Gminy Kościelisko. Dkładny adres to Kościelisko (kod pocztowy 34-511; poczta Kościelisko) przy ulicy ul. Strzelców Podhalańskich 44.
Powierzchnia gminy Kościelisko to 136,4 km2, a jej ludność to 8 035 osób.
***
Gmina Poronin (kod teryt 1217052 zlokalizowana jest w województwie małopolskie w powiat tatrzański. Według oficjalnie przyjętej charakterystyki wskazana jednostka samorządu terytorialnego to gmina wiejska. Pełna nazwa urzędu jednostki samorządu terytorialnego to Urząd Gminy Poronin. Dkładny adres to Poronin (kod pocztowy 34-520; poczta Poronin) przy ulicy ul. Józefa Piłsudskiego 5.
Powierzchnia gminy Poronin to 83,6 km2, a jej ludność to 10 706 osób.
***
Miasto Zakopane (kod teryt 1217011 zlokalizowane jest w województwie małopolskie w powiat tatrzański.Według oficjalnie przyjętej charakterystyki wskazana jednostka samorządu terytorialnego to gmina miejska. Pełna nazwa urzędu jednostki samorządu terytorialnego to Urząd Miasta Zakopane. Dkładny adres to Zakopane (kod pocztowy 34-500; poczta Zakopane) przy ulicy ul. Kościuszki 13.
Powierzchnia gminy Poronin to 84 km2, a jej ludność to 27 486 osób.
***
Powiat Tatrzański (kod teryt 1217000 zlokalizowany jest w województwie małopolskie w powiat tatrzański. Według oficjalnie przyjętej charakterystyki wskazana jednostka samorządu terytorialnego to powiat. Pełna nazwa urzędu jednostki samorządu terytorialnego to Starostwo Powiatowe w Zakopanem. Dkładny adres to Zakopane (kod pocztowy 34-500; poczta Zakopane) przy ulicy ul. Chramcówki 15.
Osiedla i miejscowości w Polsce. Zobacz jak rozwijały się poszczególne regiony w kraju i na świecie!
Osiedla są zjawiskiem stosunkowo młodym, ale zarazem tak powszechnym jak człowiek ale zarazem tak różne jak ludzie, którzy je tworzyli oraz zamieszkują. Chociąż osiedle jako takie bardziej kojarzy się z kompleksem budynków i urządzeń trwałych to jednak obejmuje ono zarówno same urządzenia jak i mieszkańców psoedli, ich pracę i życie codzienne. Osada bez człowieka jest martwym reliktem, zabytkiem, który może mieć znaczenie historyczne, ale nie tworzy obiektu odgrywającego jakąś rolę w życiu.
Życie człowieka upływa prędko i zmienia się z dnia na dzień. Domy, które człowiek wzniósł mają dłuższy okres trwania. Budynki w zależności od użytego materiału budowlanego mogą trwać setki i tysiące lat. Dawno już przeminęli ludzie, którzy założyli większość osiedli istniejących dziś na świecie, a osady przez nich wzniesione trwają i w starych murach toczy się nowe życie, które do pewnego stopnia liczyć się musi z ramami stworzonymi przez poprzednie okresy.
Zajęcia i sposób życia ludności na świecie są ogromnie zróżnicowane. Wpływa na to nie tylko przyroda, która od równika po biegun, od nizin po wysokie góry zmienia się i stwarza człowiekowi coraz to inne warunki i możliwości, ale oddziaływują tu przede wszystkim warunki społeczne, a także kulturalne i polityczne; wszystko to dzieli współczesne społeczeństwa na wiele różniących się od siebie grup.
Osadnictwo pierwotne. W społeczeństwach pierwotnych mamy osiedla pierwotne, dostosowane do ich organizacji rodowej czy plemiennej. Osiedla ludów zbierackich strefy tropikalnej składają się z szałasów skleconych z liści i gałęzi, o bardzo nietrwałej konstrukcji. Łatwo je zbudować i bez żalu porzucić, gdy w pogoni za żywnością małe grupki, w jakich żyją te ludy, przesuwają się z miejsca na miejsce. U wyżej zorganizowanych ludów myśliwskich i półrolniczych pojawiają się wyżej rozwinięte formy osad. Chaty przybierają wygląd budowli z gliny czy plecionek krytych matami, a układ ich i wielkość wiąże się z życiem społecznym grupy. Chata wodza czy naczelnika wyróżnia się okazałością. Pojawiają się już budynki przeznaczone do wspólnego użytkowania, położone w środku osady.
Ludy pasterskie posługują się namiotami, ustawianymi często dookoła placu, na którym łatwo zgromadzić zwierzęta. Zwarte osady przenoszone są w czasie wędrówek wraz z całym dobytkiem na duże nieraz odległości.
Specjalny charakter ma osada pierwotna Eskimosów. Chaty wznoszone z bloków lodu, połączone korytarzami podlodowcowymi, tworzą mieszkania ludzi, które trudno jest dostrzec w krajobrazie lodowym.
Życie ludów pierwotnych wymaga pełnej samowystarczalności tak w zakresie zdobycia środków żywności, jak i wytworzenia narzędzi czy innych produktów. Nie ma tu rozbicia na warstwy trudniące się różnymi zajęciami, nie ma też osad, które by się różniły funkcją gospodarczą. Typ pierwotny osadnictwa zajmuje dziś nieduże tereny Afryki, Azji, Australii. Na znacznych obszarach ludy pierwotne zetknęły się z działalnością ludów o wyższym poziomie gospodarki i ustroju, które wprowadziły daleko idące zmiany w pierwotnym osadnictwie.
Największą zmianą, jaka pojawia się u ludów gospodarczo rozwiniętych, jest podział zajęć ludności, który wywołuje zróżnicowanie form osiedli na wieś i miasto.
Wieś. Wieś jest osadą, której ludność zajmuje się rolnictwem i dzięki temu posiada dużą przestrzeń gospodarczą powiązaną ściśle z osadą. Osada i jej pola tworzą pewną jednostkę gospodarczą. Jest to jeden warsztat pracy, w którym urządzenia trwałe, jakie tworzy osada wiejska, stanowią tylko część pewnej całości.
Głównym zadaniem wsi jest gospodarka mająca dostarczyć produktów rolnych nie tylko na własne potrzeby, ale i na wyżywienie tych grup ludności, które nie trudnią się rolnictwem. Wsie różnią się pod wieloma względami. Typ upraw zależnie od szerokości geograficznej i cech środowiska ulega dużym zmianom. Inne rośliny uprawia się w strefie śródziemnomorskiej, tropikalnej czy umiarkowanej. Rodzaj upraw stwarza potrzebę odpowiedniej organizacji pracy, zależnej od ustroju społecznego i rozwoju techniki u poszczególnych ludów. Ta wielorakość czynników działających na powstawanie wsi sprawiła, że chociaż funkcja główna jest wszystkim wspólna, to jednak w typach wsi istnieje duża różnorodność i wieś polska, włoska, chińska czy amerykańska ma własne indywidualne rysy. Wydobycie tych cech, wskazanie na czynniki, które je ukształtowały - oto bogaty i rozległy temat, którym zajmuje się geografia osadnictwa wiejskiego, jeden z najlepiej rozwiniętych działów geografii osadnictwa.
Różnice najbardziej dostrzegalne i nałatwiej uchwycone wynikają z różnych rozmiarów osiedli wiejskich. Zazwyczaj są to osiedla małe, gdzie ilość domów waha się od kilku do kilkudziesięciu. W niektórych jednak krajach wsie liczą po kilka tysięcy mieszkańców, a domy tworzą zwartą zabudowę, przypominającą małe miasta. Rolnicy zmuszeni są co dzień odbywać dalekie wędrówki do swoich pól.
Kształty wsi. Podstawą podziału wsi na różnorodne typy jest jej kształt, tzn. rozplanowanie czyli układ domów w osiedlu. Układ ten, najściślej powiązany z wielkością i podziałem pól, ma zasadniczo różniące się odmiany, które tworzą osadnictwo rozproszone i wsie skupione.
W osadnictwie rozproszonym każdy gospodarz ma pole w jednym kawałku i na nim jest pobudowana jego zagroda. Zagrody znajdują się w dość znacznych od siebie odległościach i nie tworzą zwartych ośrodków. Inny wygląd przybiera wieś, gdy zagrody skupiają się tylko na jednym skrawku obszaru zagospodarowanego, tworząc zwartą osadę. Pola są podzielone między gospodarzy w sposób rozmaity, często na drobne, liczne działki. W Europie wieś feudalna, która prowadziła gospodarkę trójpolową, ma bardzo złożony układ parcel, duże rozdrobnienie pól, a kształt wsi w zależności od regionalnych tradycjio ma także duże bogactwo form, np. wielodrożnice, ulicówki, okolnice, owalnice itp. Na terenie Ameryki, gdzie osadnictwo wiejskie zostało zapoczątkowane już w okresie gospodarki rozwiniętej, w pewnym stopniu technicznej obsługi rolnictwa, powstało osadnictwo rozproszone, fermy, które nie mają żadnych historycznych tradycji.
Układ przestrzenny wsi i jej zabudowań, który jak z tych paru uwag widzimy, może być wynikiem dawnych i obecnych warunków gospodarczych i społecznych, w każdym kraju ma cechy indywidualne.
Położenie wsi. Innym problemem, którym zajmuje się geografia osadnictwa wiejskiego, jest położenie wsi. Wieś, a zwłaszcza jej zabudowania zajmują miejsce, które dla miało lub ma specjalne wartości.
Położenie wsi w dolinach nad jeziorami wskazuje na potrzebę wody, która odgrywa ogromną rolę wśród czynników decydujących o wyborze miejsca na osadę w okresach wcześniejszego osadnictwa. Są jednak wsie, zwłaszcza w krajach śródziemnomorskich, położone na szczytach niedostępnych wzgórz, do których wodę trzeba przynosić z niżej położonych miejsc. Przy wyborze miejsca wpłynęły tu na człowieka względy bezpieczeństwa. We wcześniejszych okresach historycznych odgrywały one znacznie większą rolę i położenie starych osiedli można tłumaczyć tylko czynnikami działającymi w minionych okresach. Położenie osady nowszej da się raczej uzasadnić, gdy się je analizuje z punktu widzenia miejscowej gleby, pól ornych, wód i łąk. Ważnym zagadnieniem jest położenie budynków w stosunku do pól. Zbyt odległe położenie budynków wsi od pól i rozrzucenie pól powoduje marnotrastwo czasu i środków i obniża wydajność pracy.
Wygląd wsi i jej charakter gospodarczy zależy także od ustroju społecznego, określającego strukturę gospodarstw rolnych. Wieś ma bardzo zróżnicowane formy własności, które przejawiają się zarówno w układzie pól i sposobie prowadzenia gospodarki, jak też w charakterze budynków danej osady. Wieś drobnych rolników różni się od osiedli średniej i wielkiej własności. Wieś, która ma dużą ilość ludności nierolniczej, dojeżdżającej do pracy w mieście lub zatrudnionej na miejscu, różni się od wsi zamieszkanej tylko przez rolników. Wraz ze wzrostem liczebnym ludności nierolniczej następuje zwiększenie ilości domów mieszkalnych, pojawiają się często nowe formy budownictwa i osada nabiera nowego charakteru.
Wielkość, kształt, położenie, funkcje osiedli wiejskich - oto główne zjawiska, których śledzenie pozwala zrozumieć różnorodny obraz wsi na całym świecie.
Miasto. Miasto jest w odróżnieniu od wsi osadą, w której ludność skupiona na małej powierzchni ma bardzo zróżnicowane zajęcia. W miastach rozwija się produkcja wszystkich nierolniczych wytworów. W miastach odbywa się także wymiana wytworów produkcji wsi i miast. Siedziby władz i urzędów dodają ośrodkom miejskim znaczenia, które przyciągają szereg innych usług i funkcji. W miastach powstaje więc splot interesów ludzkich, które na niewielkim obszarze powodują rozwój dużych skupisk zarówno ludności, jak i budynków.
Wielkość i wygląd zewnętrzny są cechami najłatwiej uchwytnymi, które pozwalają odróżnić miasto od wsi. Osiedla mające ponad kilka tysięcy mieszkańców, o zwartej wielopiętrowej zabudowie, zaliczamy do miast. Miasta różnią się wielkością. Są małe, średnie i duże miasta.
Miasto powstaje jako wynik rozwoju społecznego i gospodarczego ludności, jako wynik tworzenia się nowych dziedzin i ośrodków pracy. Jeżeli w osiedlach wiejskich występowała ścisła zależność charakteru osiedli od rozwoju i kultury społeczeństwa, to zależność ta jeszcze w wyższym stopniu przejawia się w rodzajach i typach miast, które odzwierciedlają bogatsze i bardziej zróżnicowane przejawy życia.
Czynniki miastotwórcze. W celu określenia charakteru miasta trzeba przeprowadzić analizę zajęć ludności. Są miasta o charakterze złożonym, w których różne zajęcia dość proporcjonalnie się rozwinęły, są również miasta wyspecjalizowane, np. przemysłowe, portowe, uzdrowiskowe itp. Ważny jest ten kompleks zajęć, który decyduje o wzroście i rozwoju miasta. Zespół tych czynników zależy od ustroju gospodarczego jakim miasta się rozwijają i jednocześnie zmieniają. W ustroju wolno rynkowym jednym z najistotniejszych czynników miastotwórczych jest handel. Pośrednictwo w handlu stanowi bardzo istotny czynnik i stwarza podstawy rozwoju małych, średnich i dużych miast.
Nakładanie się wpływów różnych kultur i ustrojów wraz ze zmianą czynników miastotwórczych wprowadza również zmianę w wyglądzie miast. Wygląd ich jest ściśle powiązany z historią, gdyż sposób wznoszenia budowli, a zwłaszcza plan ulic miast - są wynikiem minionych stosunków.
Wygląd miast. Ludy żyjące przez czas dłuższy w systemach kształtujących powstawanie miast np. w systemie feudalnym, stworzyły miasta rodzinne o pięknym i oryginalnym wyglądzie, związanym z kulturą danego ludu. W miastach tych do dziś istnieją interesujące dzielnice o charakterze zabytkowym. Do nich przylegają dzielnice nowsze i najnowsze, we wszystkich miastach świata do siebie coraz bardziej podobne, gdyż są wynikiem działania wpływów cywilizacji europejskiej. Stare miasta mają więc złożony wygląd.
Miasta europejskie różnią się pod tym względem bardzo od miast północnoafrykańskich, chińskich, indyjskich. W Europie najstarsze dzielnice wywodzące się z okresu feudalnego, zachowały charakter gotyckich, rozplanowań, obronnych umocnień i monumentalnych budowli średniowiecznych. Wszystko to upodabnia np. Kraków do Pragi czy Toruń do Antwerpii.
Inaczej wygląda stare feudalne miasto arabskie, które stanowi charakterystyczną część miast północnoafrykańskich. Jest to tzw. medina, dzielnica, która odznacza się ciasną zabudową budynków w orientalnym stylu ze strzelistymi minaretami. Uliczki o krętym przebiegu kończą się często ślepo i tworzą wyjątkowo trudną dla orientacji sieć komunikacyjną. Do starych dzielnic arabskich przylegają nowe dzielnice powstałe w XX i XXI wieku. Mają one szerokie, proste ulice, nowoczesne budownictwo i są nieraz znacznie większe od starych dzielnic. Taki złożony charakter ma Tunis, Kair, Algier, Dubaj i wiele miast Bliskiego Wschodu.
Podobnie na terenie Azji istniały ludy o wysokim rozwoju kultur własnych, które wytworzyły miasta rodzinne.
Materiał do opracowania tego tekstu, został zaczerpnięty z wybranych haseł tematycznych z publikacji Encyklopedia Przyroda i Technika Zagadnienia wiedzy współczesnej pod redakcją prof. dr Józef Hurwic wydaną przez wydawnictwo Wiedza Powszechna. Ponadto wykorzystano dane publiczne dotyczące podziału administracyjnego oraz poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.Magazyn →Najnowsze artykuły →Szukaj → Zakopane → Wisła → Szczyrk → Sport → Skoki Narciarskie →
© 2023 mobo.blog
info@mobo.blog
Menu →
Najnowsze artykuły →
Regulaminy i zasady →