Jakie partie kształtowały życie polityczne Łasku w latach 1918 - 1939? Wybory parlamentarne w przedwojennej Polsce a powiat łaski.
Polecane produkty zoologiczne dla psów i kotów! Porównaj kilka tysięcy ofert na Leonzoo.pl
Idź do strony ↗
Wybory parlamentarne w przedwojennej Polsce na przykładzie partii politycznych w powiecie łaskim w latach 1918 - 1939
Zaczynając od prawej strony rodzimej sceny politycznej, nie da się przejść obok ugrupowań prawicowych i centrowych, które posiadały silną pozycję w mieście Łasku. Jak na ówczesne czasy, ugrupowania te charakteryzowały się twardą retoryką polityczną ocierając się wręcz o nacjonalizm, a już z całą pewnością ich poglądy były konserwatywne.
Do tego nurtu należało Stronnictwo Narodowe, a co ciekawe w Łasku miało ono tak duże poparcie, że w każdych wyborach do parlamentu udawało się tutaj pozyskać mandat posła. Aleksander Dzierżawski to wieloletni parlamentarzysta z ziemi łaskiej wybierany ze Stronnictwa Narodowego, który bardzo chętnie brał udział w różnych wydarzeniach w terenie oraz odznaczał się czynnym udziałem w lokalnym życiu politycznym co przysparzało mu popularności wśród wyborców.
Stronnictwo Narodowe miało silne zaplecze oprócz Łasku także w Zelowie, ponadto aktywnie działające koło młodych również w Łasku. Według danych statystycznych na dzień 31 marca 1936 roku w całym powiecie łaskim działały 34 koła i 1600 członków Stronnictwa Narodowego. W kolejnym roku liczba członków uległa jednak zmniejszeniu, za to powołano nowe koła regionalne. Tendencja spadkowa miała miejsce także później, przez co Stronnictwo Narodowe straciło w Łasku ponad 40% swoich członków aż do 1938 roku.
Do połowy lat 30. ubiegłego wieku w ówczesnym województwie łódzkim nastąpił znaczny wzrost liczebności członków Stronnictwa Narodowego co spowodowało trudności w zarządzaniu tak liczną grupą działaczy politycznych. Dlatego władze tego ugrupowania politycznego podjęły odgórną decyzję o wprowadzeniu nowego podziału terytorialnego struktur politycznych. Od tego momentu łódzkie władze Stronnictwa Narodowego zostały okrojone terytorialnie i podlegały decyzyjnie im tylko działacze z powiatów - miejski łódzki, brzeziński, łaski, łęczycki, łódzki, kolski, sieradzki oraz część powiatu konińskiego. Reszta powiatów zaczęła podlegać pod okręg w Poznaniu lub Kaliszu. Zmniejszenie liczebności powiatów podlegających siedzibie władz wojewódzkich w Łodzi miały ułatwić zarządzanie politykami w terenie.
Zmiany w strukturach Stronnictwa Narodowego nie ominęły też samego powiatu łaskiego, w którym w marcu 1936 roku wprowadzono mniejsze jednostki zwane obwodami. Tym samym pojawiły się nowe obwody SN w powiecie łaskim w następujących miejscowościach - Lutomiersku, Łasku, Pabianicach i Szczercowie. Do grupy działaczy tworzących zarząd koła SN w Łasku należeli od 16 grudnia 1934 roku Roman Kaźmierczak (Prezes), Zygmunt Bulzaski (Wiceprezes), Marian Błęcki (Gospodarz) oraz Stanisław Wesoły (Kierownik Sekcji Młodych).
Jeśli chodzi o poglądy polityczne oraz bieżącą działalność polityczną, Stronnictwo Narodowe w Łasku zajęło się przede wszystkim bieżącymi sprawami w kontekście całego kraju. Latem 1935 roku skupiono się przede wszystkim na przyszłych wyborach do parlamentu oraz nowej ordynacji wyborczej. Ponadto prowadzono prace w związku ze zmianami w konstytucji jakie wtedy zostały wprowadzone. Można się pokusić o stwierdzenie, że wszystko co działo się lokalnie było odpowiedzią na nową rzeczywistość polityczną w kraju. Mówiąc kolokwialnie niedemokratyczna konstytucja i kwestia ordynacji do parlamentu dały paliwo dla lokalnych działaczy, którzy ponownie zabrali się do aktywności postawionych działaczom różnych ugrupowań politycznych.
W czerwcu 1935 roku odbył się zjazd powiatu łaskiego, na którym wybrano nowe władze do zarządu Koła Stronnictwa Narodowego. Prezesem został Roman Kaźmierczak, sekretarzem wybrano Mariana Błęckiego a skarbnikiem został Zygmunt Wierzbkicki. Jednocześnie rozpoczęto działania zmierzające do bojkotu kampanii wyborczej do parlamentu, gdzie największe nasilenie miało miejsce w wakacje w sierpniu 1935 roku. Stronnictwo Narodowe organizowało wtedy wiele spotkań w samym Łasku, Pabianicach, Zelowie oraz w innych miejscowościach powiatu łaskiego. Roznoszono ulotki promujące działalność SN oraz wartości przez nich popierane i głoszone idee. Działaczy brali także udział w spotkaniach i wiecach organizowanych przez inne partie, ścierając się z ich wyborcami. Dochodziło nawet do bójek między nimi, a do rozproszenia tłumów wykorzystywano ampułki z gazem łzawiącym.
Stronnictwo Narodowe swój kapitał polityczny zbijało na głoszeniu haseł antysemickich ponieważ kwestia żydowska była na porządku dziennym. Wygłaszano publicznie referaty antysemickie, roznoszono ulotki antysemickie, a także zbierano publicznie pieniądze na jak to ujęto prowadzenie antyżydowskich akcji w terenie. Nie inaczej było u nas, dlatego podobna działalność prowadzona była w Łasku, Pabianicach, Zelowie, Marianowie i innych miejscowościach powiatu łaskiego.
2 stycznie 1939 roku zmarł Roman Dmowski, działacz polityczny i ideolog, a zarazem twórca Stronnictwa Narodowego. Na pogrzebie pojawiła się oczywiście delegacja z powiatu łaskiego ale był to ostatni akord ich działalności w regionie. Z powiatu łaskiego i Łodzi do Warszawy pojechało łącznie 1200 osób specjalnie zamówionym pociągiem na tą okazję.
***
Scena polityczna w kraju, ale również w Łasku nie była tak bezbarwna i jednolita jak mogło by się wydawać. Do nurtu prawicy należały jeszcze dwa kolejne ugrupowania zawiązane jeszcze w latach 20. dwudziestego wieku. Sanacja o której będziemy teraz mówić to prawica społeczna, która miała swoich przedstawicieli w dwóch różnych ugrupowaniach widocznych na polskiej scenie politycznej. Mowa tu o Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem oraz Obóz Zjednoczenia Narodowego. BBWR wywodząca się z grupy rządzącej krajem na szczeblu centralnym, rozpoczęło swoją działalność regionalną od stworzenia struktur kierowniczych po czym przyjmowano do ugrupowania członków indywidualnych i grupowych. Koło BBWR w Łasku założone 21 grudnia 1927 roku i drugie koło w Słupcy były pierwszymi utworzonymi w województwie łódzkim.
Jak się okazuje w BBWR znaleźli się nie tylko niedoświadczeni politycznie ale dołączali również działacze uciekający z innych partii politycznych, którym było bliżej do poglądów sanacyjnych. Tak też było w przypadku dotychczasowych członków Polskiego Stronnictwa Ludowego Wyzwolenie z powiatu łaskiego, łódzkiego i sieradzkiego, którzy w lutym 1928 roku przeszli do nowo powstałego ugrupowania. Po pierwsze zarzucali oni swoim dotychczasowym kolegom, że porzucili idee bliskie Józefowi Piłsudskiemu i przestali angażować się w sprawy ludności wiejskiej. Tym samym zmieniając barwy polityczne na nowe, już w ramach BBWR, działacze uciekinierzy nawoływali mieszkańców wsi o poparcie tego ugrupowania. Podobnie było z działaczami PSL Piast, którzy również dołączyli do koła BBWR w Łasku w dniu 11 stycznia 1928 roku. Oprócz nich w szeregach nowego ugrupowania w powiecie łaskim znalazła się grupa osób z Resursy Rzemieślniczej z Łasku.
W Łodzi w lutym 1928 roku powiększyła się scena polityczna o tzw. Demokratyczny Wojewódzki Komitet Wyborczy Kobiet Polskich. Do głównych celów nowej organizacji o charakterze politycznym było zjednoczenie różnych grupek kobiecych działających w terenie, a mających poglądy prorządowe czyli wpasowujące się w to co głoszono przez Bezpartyjny Blok Współpracy Rządowej. Komitet Kobiet powstał oczywiście w Łasku i od razu przystąpił do tutejszych struktur BBWR. Wśród członków BBWR w Łasku wyróżniającą się grupą zawodową byli nauczyciele z Andrzejem Mazurem na czele, który był dyrektorem gimnazjum a zarazem członkiem Narodowej Partii Robotniczej. Toteż w Łasku powstał nauczycielski komitet wyborczy BBWR.
Od początku założenia w 1927 roku doszło do wielu przeobrażeń w strukturach lokalnych BBWR w powiecie łaskim. W listopadzie 1934 roku prezesem Rady Powiatowej BBWR został inż Stanisław Leopold. Obok niego w ugrupowaniu przewodniczyli także Bolesław Sawicki jako pierwszy wiceprezes, Zygmunt Wysocki jako drugi wiceprezes, Franciszek Fraszka został skarbnikiem a Zygmunt Wajs sekretarzem.
W lutym 1935 roku zaczęto organizować poszczególne komitety gminne, na których omawiano sprawy lokalne. Jak podają źródła, na niektórych ze spotkań organizacyjnych pojawił się temat przeprowadzenia nowych wyborów do władz BBWR w powiecie łaskim.
Łask był miejscem gdzie w kwietniu 1935 roku zorganizowano kurs organizacyjny dla osób pełniących funkcje prezesów i sekretarzy BBWR w komitetach gminnych. W jednodniowym kursie udział wzięło 36 osób. Miesiąc później odbył się natomiast powiatowy zjazd wszystkich działaczy tego ugrupowania w regionie. W sumie udział w wydarzeniu wzięło 500 osób spod flagi Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, tytułujących się jako działacze społeczni i gospodarczy. W czasie takich zjazdów czy zebrań poszczególnych komitetów można wyróżnić trzy istotne tematy - poruszano sprawy organizacyjne, omawiano problemy polityczne oraz lokalne problemy ekonomiczne. W następnym czasie, jak wszystkie inne ugrupowania, zaczęto przygotowywać się do zbliżających się wyborów. Miejski Komitet w BBWR podzielił sobie Łask na cztery dzielnice, gdzie dla każdej z nich prowadzono oddzielną kampanię wyborczą.
Dla sanacji w powiecie łaskim czas kampanii wyborczej stał się tym gorętszy, kiedy wchodziła ona w fazę najważniejszym doszło do wyborów we władzach powiatowych Bloku. W sierpniu 1935 roku nowym prezesem BBWR został Jan Piotrowski, a sekretarzem wybrano Królikowskiego. Po wyborze nowych członków Rady, zorganizowano w Łasku kilka spotkań wyborczych. Ponadto zorganizowano także spotkanie Legionu Młodych, które zgromadziło około 80 osób. Im bliżej terminu wyborów tym spotkań i wieców było więcej, a gromadziły one około 400 - 450 osób. W czasie takich spotkań pojawiały się często bojówki z ugrupowań przeciwnych. Podobnie było 6 września w Łasku, kiedy na sali wykryto bojówkę endcką ale na czas ją "wyproszono". Ostatecznie wyniki wyborów w 1935 roku dla sanacji były klęską, po których BBWR przestał praktycznie istnieć, czego przyczyną był bojkot samego głosowania przez wyborców.
Ostatecznie BBWR uzyskał tak słabe wyniki w wyborach, że cała partia została rozwiązana przez jego założyciela Walerego Sławka, a w zasadzie to co po niej zostało ponieważ większość działaczy natychmiast po kompromitujących wynikach ulotniła się z tonącego statku. Struktury BBWR w powiecie łaskim nie zostały rozwiązane ponieważ nie było co rozwiązywać. Po wyborach nie było rzadnych aktywnych działaczy w Łasku. Jak to bywa w takich sytuacjach pustka nie lub próżni, dlatego częściowo miejsce BBWR zajęli działacze Związek Związków Zawodowych (ZZZ). Od lipca 1935 roku w powiecie łaskim bardzo aktywni byli Piotr Baran i Władysław Wałęska, działacze ZZZ.
***
Jak już wspominałem wcześniej obok BBWR tworzyło się inne ugrupowanie prorządowe zwane Obozem Zjednoczenia Narodowego. Tutaj jednak należy stwierdzić, że powstało ono dość późno na scenie politycznej, bo dopiero z początkiem 1937 roku. Oficjalnie, dopiero wiosną 1939 roku zarejestrowano organizację Obóz Zjednoczenia Narodowego w powiecie łaskim. W jej szeregi wchodzili głównie członkowie takich organizacji jak kombatanci z Polskiego Związku Obrońców Ojczyzny. Ponadto dołączali do Obozu także członkowie z Związku Legionistów Polskich, Związku Strzeleckiego, Związku Polskiej Siły Zbrojnej, Związku Inwalidów Wojennych, Stowarzyszenia byłych Więźniów Politycznych, Stowarzyszenia Kilińszczyków o Enzeterowców, Związku Ochotników, Związku POW, organizacje harcerskie, zrzeszenia paramilitarne itp.
W marcu 1938 roku powołano nową Radę ONZ obejmującą swoim zasięgiem województwo łódzkie, gdzie było dwóch członków z Łasku - znalazł się w niej Stanisław Leopold oraz rolnik Michał Ziółkowski. Liczebnie było to ugrupowanie, które dopiero się rozrastało. W 1938 roku w okresie kampanii wyborczej na zebraniach pojawiało się około 1800 sympatyków. Natomiast na 1 kwietnia 1939 roku w terenie zarejestrowano 10 kół w ramach których działało trochę mniej niż 1200 osób. Dalszy rozwój Obozu Narodowego Zjednoczenia przerwał wybuch II wojny światowej.
***
Przechodząc dalej w centrum rodzimej sceny politycznej musimy zauważyć brak wyróżniających się ugrupowań w powiecie łaskim. Nie znaczy to, że ich wogóle nie było. Raczej można je określić jako organizacje przejściowe, które funkcjonowały w pewnych okresach czasowych. Przykładowo Narodowy Związek Robotniczy powstał zaraz po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Ich działalność skupiała się przede wszystkim na angażowaniu się w sprawy Śląska a konkretnie na przyłączeniu go do Polski. Domagali się oni usunięcia wojska niemieckiego z Górnego Śląska. W latach 1919 - 1921 organizowali liczne wiece w Łasku. Do bardziej wyróżniających się działaczy NZR w Łasku był Mieczysław Tomczak. Pod koniec 1921 roku Narodowy Związek Robotniczy został przekształcony w Narodową Partię Robotniczą, jednak w Łasku nie odgrywała ona większego znaczenia.
Drugą partią w Łasku z nurtu centrowego była Chrześcijańska Demokracja, ale ta była jeszcze mniej widoiczna od wcześniej wspomniane robotniczej poprzedniczki. Lokalnie Chrześcijańska Demokracja swoje zaplecze miała wśród Chrześcijańskiego Związku Zawodowego Robotników Rolnych, co sprawiało że w Łasku kandydaci tego ugrupowania zdobywali liczne głosy podczas wyborów parlamentarnych i samorządowych.
***
W tym miejscu przyszedł czas na omówienie nurtu ludowego, który to ruch miał duże poparcie w powiecie łaskim, być może za sprawą radykalizmu i dynamizmu w swoich działaniach. W lokalnych walkach o dusze ścierać musiały się ze sobą dwa urgrupowania Polskie Stronnictwo Ludowe Piast i drugie Polskie Stronnictwo Ludowe Wyzwolenie. Do tego dodać trzeba także Stronnictwo Chłopskie. Dużą rywalizację pomiędzy nimi można było zauważyć w czasie kampanii wyborczych do parlamentu czy samorządowych, kiedy walka toczyła się o głosy chłopów. Nie mniej jednak przekładało się to na dużą liczbę głosów.
Zmiany w ruchu ludowym przyszły na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych, gdzie można zauważyć pewny regres i załamanie się działalności tych ugrupowań. Ostatecznie kryzys został zażegnany i w 1931 roku doszło do zjednoczenia się rozdrobnionych ugrupowań w jedno - Stronnicto Ludowe. To z kolei przełożyło się na aktywniejszą działalność w terenie, a nawet wykształcenie się w ich szeregach działaczy o poglądach lewicowych. W powiecie łaskim koła Stronnictwa Ludowego utworzono w następujących miejscowościach: Brzyków, Janów, Kozuby, Sędziejowice, Podule, Żagliny, Kalinowa, Górki Grabińskie, Buczek, Rydzyny, Wola Kleszczowa, Ślądkowice, Siemianów, Barycz, Fajnów, Olechy, Chociw, Widawa, Wiewiórczyn, Gabów.
Na zjeździe powiatowym Stronnictwa Ludowego w Łasku 20 lutego 1932 roku nowym prezesem Zarządu Powiatowego SL został wybrany Józef Balcerzak. Nie był to wybór przypadkowy ponieważ był to działacz posiadający cechy przywódcze i równocześnie talent organizatorski, co przełożyło się na bycie przenikliwym politykiem radzącym sobie w trudnych sytuacjach. Po tych wyborach Stronnictwo Ludowe posiadało w powiecie łaskim 16 kół i 421 członków.
Ważną postacią Stronnictwa Ludowego był też Henryk Wyrzykowski pełniący funkcję prezesa Zarządu Wojewódzkiego SL w Łodzi. Władze miały pełne obawy co do jego aktywnej działalności politycznej, co przekładało się m. in. na częste wizyty w Łasku i innych miejscowościach powiatu łaskiego. Jeżdżąc w różne miejsca, prowadził tam spotkania i przemawiał do zgromadzonych. W dni targowe udzielał także porad prawnych innym działaczom Stronnictwa Ludowego. Działalność ruchu ludowego w województwie łódzkim była na tyle niebezpieczna dla rządzących, że działacze SL a w szczególności ich prezes był śledzony przez policję.
W 1933 roku doszło do kolejnych wyborów w łonie Stronnictwa w powiecie łaskim. Nie było zaskoczenia, ponieważ prezesem pozostał Józef Balcerzak jak i inni działacze wybrani w latach ubiegłych. W tym okresie Stronnictwo Ludowe w powiecie miało 32 koła i 1547 członków.
Spotkania działaczy Stronnictwa Ludowego były także okazją do ściągnięcia na te wydarzenia osób postronnych. Podobnie było we wsi Wola Wiązowa, gdzie w 1933 roku zorganizowano obchody Święta Ludowego. Uczestniczyło w nich 5000 osób po czym przemaszerowali oni manifestacyjnie głosząc hasła polityczne.
24 października 1934 roku w Brzykowie poświęcono sztandar SL powiatu łaskiego, wcześniej podobne wydarzenie miało miejsce w Kozubach. Jak odnotowała policja z miejscowego postarunku, w uroczystościach udział wzięło 3500 osób. Byli tam przedstawiciele mieszkańców wielu wsi z powiatów łaskiego, sieradzkiego i wieluńskiego. W czasie takich wydarzeń wielu mówców zwracało uwagę na sytuację gospodarczą kraju, a przede wszystkim skupiało się na trudnej sytuacji materialnej chłopów.
W 1934 roku Stronnictwo Ludowe zyskało wielu nowych członków i duże poparcie co przełożyło się na to, że w powiecie łaskim byli liczącą się siłą polityczną. W tym okresie w lokalnych strukturach funkcjonowały 52 koła i 2142 członków. W trakcie swojej działalności politycznej organizowano różne kursy i spotkania dla swoich działaczy w wielu miejscowościach w regionie.
Rok 1935 był czasem gdzie wielki wysiłek wkładano do przygotowania się do wyborów parlamentarnych. Akurat Stronnictwo Ludowe było tym ugrupowaniem, które opowiedziało się za ich bojkotem dla tego prowadzono w regionie agitację w tym kierunku. Na wielu spotkania informowano chłopów aby nie szli na głosowanie, a działacze byli do tego nawet zmuszeni. Ponadto Ci mieli agitować innych do bojkotu najbliższych wyborów parlamentarnych.
W listopadzie 1935 roku doszło do kolejnego ogólnopowiatowego zjazdu działaczy Stronnictwa Ludowego. Podczas tego spotkania ponownie wybrany został Józef Balcerzak na prezesa koła. Organizacja powiatowa SL liczyła wtedy już 78 kół i 3753 członków. Tematem przewodnim zjazdu były gorące sprawy krajowe jak konstytucja, nowa ordynacja wyborcza oraz amnestia więźniów brzeskich.
Stronnictwo Ludowe w powiecie łaskim nie zwalniało tempa i widać było wysoką aktywność w kolejnym 1936 roku wśród mas społeczeństwa. Przekładało się to także na coraz liczniejszą publikę składającą się przeważnie z chłopów. Regularnie obchodzono Święto Ludowe i Dzień Czynu Robotniczego, na które zapraszano także przedstawicieli organizacji robotniczych z regionu. Przekładało się to np. na udział ponad 10 000 osób podczas obchodów Święta Ludowego w Kozubach. Pojawiły się tam także grupy socjalistyczne niosące czerwone sztandary. Wuroczystościach zorganizowanych w Sędziejowicach pojawiło się natomiast 4 000 osób. Wszędzie gdzie organizowano jakieś wydarzenia przez Stronnictwo Ludowe pojawiały się grupy robotnicze niosące hasła socjalistyczne. Równie licznie było obchodzone Święto Czynu Chłopskiego w Woli Kleszczowej i Ślądkowicach, gdzie pojawili się przedstawiciele SL z powiatu sieradzkiego i wieluńskiego.
Powiatowe uroczystości Święta Ludowego w 1937 roku zostały zorganizowane w Wygiełzowie, gdzie według organizatorów mogło przybyć około 12 000 osób. Na zgromadzeniu połączonym z odsłonięciem sztandaru SL gminy Wygiełzów pojawili się także robotnicy pod przewodnictwem Antoniego Szczerkowskiego. Natomiast Święto Czynu Chłopskiego obchodzone 15 sierpnia odbyło się w Woli Kleszczowej, gdzie pojawili się także robotnicy z Pabianic i Zelowa. W Woli Kleszczowej mogło pojawić się około 10 000 chłopów i robotników.
Największym wydarzeniem dla Stronnictwa Ludowego było zorganizowanie od 15 sierpnia do 25 sierpnia 1937 roku wielkiego strajku chłopskiego w powiecie łaskim, w którym uczestniczyło praktycznie całe Stronnictwo Ludowe, raptem bez dwóch osób które się z niego wyłamały. Strajk nadzorowała tak zwana Straż Chłopska, na którą składali się najbardziej aktywni członkowie SL. Szybkie zakończenie strajku przez władze centralne było bardzo źle odebrane przez ludowców działających w trenie na niższych szczeblach. Uważali oni, że strajk powinien być kontynuowany aby osiągnąć faktycznie jak najwięcej korzyści. Prawdopodobnie to doprowadziło do tego, że liczba członków i zarazem poparcie dla Stronnictwa Ludowego drastycznie spadło.
***
Kolejnym nurtem politycznym, wokół którego tworzono politykę była lewica określana także jako lewica społeczna. Na czoło wysuwała się w Łasku Polska Partia Socjalistyczna, gdzie jej działacze już podczas pierwszych wyborów do Sejmu w 1919 roku prowadzili aktywną kampanię wyborczą. Organizowali liczne spotkania z potencjalnymi wyborcami i angażowali się w pracę polityczną na miejscu. Po wyborach do Sajmu Ustawodawczego lewica nie porzuciła swojego zaangażowania. Wręcz przeciwnie, w PPS w strukturach zaczęto wprowadzać nowy podział terytorialny dla działających kół aby zmaksymalizować się organizacyjnie.
W zasadzie od wyborów w 1922 roku sprawdził się podział Polskiej Partii Socjalistycznej, w której utworzono komitet składający się z trzech powiatów - łódzkiego, łaskiego i sieradzkiego. Był on na tyle optymalnym i łatwym w zarządzaniu organizmem pod względem terytorialnym, że przetrwał do wybuchu II wojny światowej. Działacze PPS z tych obszarów mieli swoją siedzibę regionalną w Pabianicach.
W latach dwudziestych XX wieku liczba działaczy PPS wśród działaczy liczyła od około 800 członków na początku do około 500 członków trochę później. Niezależnie czy PPS w liczbie około 500 działaczy była dużą czy małą organizacją, to wyniki wyborów do Sejmu w marcu 1928 roku pokazały, że lewica społeczna w postaci PPS cieszy się bardzo dużym poparciem. W powiecie łaskim uzyskała ona drugi wynik po BBWR, o którym pisałem wcześniej w naszym zestawieniu życia politycznego w Łasku i powiecie łaskim.
Mimo dobrych początkowych lat, Polska Partia Socjalistyczna od początku lat trzydziestych zaczęła odczuwać osłabienie. Pokazały to wyniki wyborów do Sejmu z listopada 1930 roku. PPS razem z ludowcami uzyskały raptem 7% głosów na wspomniane trzy powiaty: łódzki, sieradzki i łaski. Tak słabe wyniki w wyborach ogólnokrajowych były odwzorowaniem sytuacji gospodarczej czyli wielkiego kryzysu jaki zapanował w Europie i Polsce. Społeczność robotnicza oczekiwała szybkiej pomocy socjalnej, która jednak nie nadchodziła ze strony PPS.
W połowie lat trzydziestych socjaliści w powiecie łaskim rozpoczęli próbę odbudowania swoich sił wraz z ludowcami i lewicą robotniczą. Mimo licznych spotkań z wyborcami, to liczba działaczy systematycznie spadała. W kwietniu 1939 roku ich liczba wyniosła raptem 45 osób wśród PPS w powiecie łaskim. Żywo więc można stwierdzić, że Polska Partia Socjalistyczna nie odbudowała swojego potencjału już od porażki z 1930 roku.
Obok socjalistów w Łasku zaczęli działać komuniści. Jednak ich obecność można zauważyć dopiero od 1924 - 1925 roku, kiedy w Łasku powstała pierwsza komórka Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Tak późne powstanie ruchu komunistycznego w mieście wynikało wprost z niskiego poparcia lub wręcz braku poparcia dla lewicy rewolucyjnej w Łasku. Podobnie było przez kolejne lata. W zasadzie organizacja od początku była inwigilowana przez policję, podobnie jak komórki komunistów w innych większych miastach łódzkiego.
Próbowano organizować spotkania z okazji różnych wydarzeń istotnych dla komunistów, rozdawano ulotki i materiały partyjne. Niemniej jednak nigdy komuniści w Łasku nie osiągnęli znaczącej siły politycznej pozwalając im na nadawanie biegu wydarzeń. Wynikało to także ze słabej organizacji wśród działaczy i słabego zaangażowania w działalność ruchu lewicy rewolucyjnej na ziemiach polskich.
***
W okresie dwudziestolecia międzywojennego bardzo dużą popularnością cieszyły się partie mniejszości narodowych, których w II RP było dużo. Nie inaczej mogło być w Łasku, gdzie działało dużo organizacji żydowskich. Dodatkowo działające partie dla wyznawców religii mojżeszowej reprezentowały poglądy prawicowe i lewicowe, w zależności od ugrupowania. Ponadto w regionie mocnym poparciem cieszył się ruch syjonistyczny, których reprezentowało Zrzeszenie Żydów Ortodoksyjnych. W Łasku należy wymienić także Stronnictwo Faktycznego Równouprawnienia Żydów ale o małych wpływach. Przeciwnie do nich, poparcie i uznanie w środowisku miała Żydowska Rada Narodowa. W 1919 roku należy wymienić działającą w Łasku Żydowską Socjalistyczną Partię Vereinigte czyli Zjednoczenie, która od małego poparcia każdego kolejnego roku rosła zyskując kolejnych wyborców.
Wśród mniejszości żydowskiej żyjącej w Łasku bardzo dużą popularnością cieszyło się ugrupowanie Żydowska Robotnicza Partia o nazwie Poale Syjon, przy której aktywnie działały związki zawodowe. Głównie miała ona oparcie w związku zawodowym szewców, a po jego rozwiązaniu żydowska partia robotnicza w Łasku miała oparcie wśród związku zawodowego rzemiosł skórzanych. Było to ugrupowanie niejednolite, które w swoich szeregach miało działaczy o poglądach lewicowych i prawicowych. Mimo wszystko jako silna organizacja przetrwała do końca dwudziestolecia międzywojennego.
W mieście Łask działał od początku lat dwudziestych także Ogólnożydowski Związek Robotniczy w Polsce o nazwie Bund. Wraz z kolejnymi latami zyskiwał on na popularności, być może ze względu na to, że była to organizacja bardzo aktywna politycznie. Jej działacze brali udział we wszystkich kampaniach oraz istotnych wydarzeniach politycznie w regionie. Jeśli chodzi o działalność Bundu w Łasku jej systematyczność wzrosła zwłaszcza w latach trzydziestych XX wieku, gdzie skupiano się głównie na niebezpieczeństwach zewnętrznych związanych z systuacją polityczną w Niemczech i zdobyciem tam władzy przez nazistów.
Jeśli chodzi o Niemców to ich obecność należy w większym stopniu odznaczyć poza terenami miejskimi powiatu łaskiego, w większym stopniu na terenach wiejskich. Zaraz po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Niemcy mieli w powiecie łaskim swoich przedstawicieli politycznych w postaci Niemieckiego Stronnictwa Ludowego. Po niej na drugim miejscu pod względem poparcia wśród partii niemieckich był Ewangelicki Związek Ludowy.
W 1921 roku powstała Niemiecka Partia Pracy, ale w początkach istnienia jej głównym obszarem działalności były przede wszystkim Pabianice. Dopiero w latach trzydziestych w dużym stopniu została przesiąknięta niemieckim nacjonalizmem i rozszeżyła swoją działalność wśród kolonistów z Niemiec w całym powiecie łaskim. Rozwinęła się działalność Deutscher Bolksverband, którego koła znajdowały się w miejscowościach: Zofiówka w gminie Dłutów, Okup Wielki w gminie Pruszków, Rokitnica, Holendry. Liczebnie poszczególne koła składały się od 5 osób do 55 osób, w zależności od wielkości mniejszości niemieckiej w danym regionie.
#Historia #Łask #Łódzkie #Polityka #Sejm #Senat #Partie Polityczne #Wybory Parlamentarne Polecane produkty zoologiczne dla psów i kotów! Porównaj kilka tysięcy ofert na Leonzoo.pl
Idź do strony ↗